Cruceiros, esmoleiros e petos de ánimas.

           Crese que a orixe dos cruceiros está na cristianización dos miliarios romanos, colocando cruces sobre eles. O seu significado é o de honrar a memoria dos mortos. Unha posible clasificación sería:

• Cruceiros de Término. Marcan os límites dunha parroquia ou lugar.
• Cruceiros de Encrucillada. Nos cruces dos camiños.
• Cruceiros das Pontes.
• Cruceiros de parada. Neles paran ou dan a volta as procesións.
• Cruceiros devocionais. Mandados construir por un particular.
• Cruceiros penitenciais ou expiatorios. Construído como penitencia.

En canto aos petos de ánimas, reciben este nome porque normalmente neles aparecen representadas as ánimas dos mortos que sofren o fogo eterno. Construíanse para recoller esmolas coas que pagar misas ou facer ofrendas. É tradición deixar nos petos, e as veces nos cruceiros, como ofrenda velas, frores e tamén productos da terra con formas extranas como patacas, froitas...

 

Ofrenda no Cruceiro do Cristo da Nuca (Reboreda). Foto: J. Migueles, 2009.

 

 

 

 No concello de Redondela ademáis de outros moitos en propiedades privadas atopamos os seguintes:

Cabeiro

Cruz da Encrucillada da Igrexa (Igrexa): Atópase no adro da igrexa, ata 1959 estaba nunha encrucillada a uns 100 metros, onde daba a volta a procesión de San Xoán.

Cruceiro do Cemiterio (Igrexa)

Cruceiro do Centro Cultural (Igrexa): Realizado por Jose Luis Posada Romero no 1995, durante un cursiño de cantaría do Concello de Redondela. Ten un Cristo.

Cruceiro do Cemiterio

Cruz da encrucillada da Igrexa

 

Cedeira

O Cruceiro (Cruceiro): Reparado varias veces por golpes de vehículos. Antigamente tiña a imaxe dun Cristo.

Cruceiro da Raíña (Aldea): de 1898, foi restaurado tras ser derrubado no 1997 por un camión. Ten un Cristo baixo INRI e a Virxe María orando.

Peto das Ánimas da Raíña (Aldea): Ten unha inscrición que di: “DEVOCION DE JUAN GONZÁLEZ”. Tratariase de Juan (González) de Xouvea, benefactor de Cedeira. Probablemente construido no mesmo ano que o cruceiro. No retablo aparece San Antón de Padua co neno en brazos e un anxo liberando a unha das 3 ánimas que están entre as lapas.

Cruz do Eido Vello (Aldea): Descuberto no 2003 no muro de peche da leira Eido Vello. Según un veciño de idade avanzada, esta cruz estaba na entrada para sinalizar que alí vivía un "monaguillo", ao que lle cederan a casa, e máis tarde foi aproveitada para construir o muro. Na miña opinión, este eclesiástico podería ser José Rodríguez Rodríguez, coadxutor de Cedeira cando menos entre 1914 e 1938.

Cristo da Murada (Rande. Estrada Redondela-Vigo): No Inventario Municipal de Redondela aparece como feito no 1800. Atópase dentro dunha propiedade privada por mor do ensanchamento da estrada, anteriormente estaba enriba do muro. Erexida polo accidente dun carruaxe no que viaxaba un cura. Na base esta inscrito: “(ilexible)...POR LO QUE MANDARON PONER ESTA YNSINIA D. ITACIO GONZALES Y CONSORTE COMO HEREDEROS SUYOS”.

Peto de Ánimas da Carretera (Aldea. Estrada Redondela-Vigo. Privado): Realizado por Manuel Sobrado en 1940 pola promesa feita por Clementa Carballo Cereijo ao librarse o seu fillo de loitar na Guerra Civil. Ten dous retablos. No máis alto, aparece Cristo na cruz flanqueado pola Virxe María e San Francisco. No segundo unha das 4 ánimas é salvada por San Antón colléndose ó cordón do seu hábito.

Cruz (A Portela): Atópase enriba do muro dunha propiedade privada preto do peirao da Portela.

Cruceiro da Raíña

Cristo da Murada

Peto de Ánimas da Raíña

Cruz do Eido Vello

Peto da Carretera

O Cruceiro

Cruz na Portela

  Cesantes

Cruceiro do Adro da Igrexa (San Pedro): Na base lese “PUSO ESTE EL AÑO 1693”. Atopábase no valado leste do cemiterio. Movido no 1976 polo párroco Francisco Alvite Lago, por mor da ampliación do cemiterio.

Cruceiro do Torreiro (San Pedro): Atopábase no valado leste do cemiterio. Movido no 1976 polo párroco Francisco Alvite Lago, porque o orixinal foi destrozado por un vehículo. A cruz do orixinal restaurouse e consérvase no soportal da casa reitoral.

Cruceiro da Casa Reitoral ou do Cura (San Pedro): Atópase na leira da casa reitoral. Tamén se atopaba no valado leste do cemiterio. Movido en 1976 polo mesmo párroco por mor da ampliación do cemiterio.

Cruceiro do Cemiterio (San Pedro): Tamén se ubicaba no valado leste do cemiterio ata que foi cambiado ó interior do mesmo no 2005. Este cruceiro e os anteriores formarían parte dun via crucis.

Cruceiro do Monte Gordo (San Pedro. Propiedade particular): Feito nos anos 30 do pasado século en lembranza dun home que morreu ó cair dun piñeiro cando recollía piñas.

Cruceiro do Cobreiro (Illote Cobreiro): Inaugurado o 10 de setembro de 1958 en lembranza dos 43 falecidos da Garda de Franco nun naufraxio o 22 de agosto de 1950. Ten unha pedra adosada coa inscrición hoxe ilexible: “CAMARADAS DE LA GUARDIA DE FRANCO PRESENTES 1950-1958”. Na cruz presenta un Cristo é, na parte traseira, a Virxe da Peregrina.

Peto de Ánimas da Macarella (Outeiro das Penas. Estrada Redondela-Pontevedra. Privado.): O nome ven do alcume dos anteriores donos. Debaixo do retablo pódese ler unha inscrición moi parecida a do Peto do Cemiterio de Redondela: “UNA LAGRIMA POR UN MUERTO SE EBAPORA UNA FLOR SOBRE SU TUMBA SE MARCHITA UNA ORACION POR SU ALMA LA RECOJE EL SEÑOR”. O retablo é de pedra pintada, mostra a San Francisco entre nubes sobre varias ánimas.

Esmoleiro da Virxe do Carme (A Punta, Praia de Cesantes)

Atópase na moderna capela da Virxe do Carme. Nunha placa metálica aparece en castelan e en galego: “ESTA IMAXE DA VIRXE DO CARME DONARON OS VECIÑOS DE CESANTES COA COLABORACIÓN DA COMISIÓN DE FESTAS DO ANO 1992-1993 CESANTES 16-7-1993”.

Cruceiro de O Cobreiro

Cruceiro do Cemiterio

Cruceiro do Adro da Igrexa

Cruceiro do Cura

Cruceiro do Torreiro

 

Cruceiro e peto da Ponte de Esteiro

Esmoleiro da Virxe do Carme

Peto da Macarella

Chapela

Cruceiro do Torreiro (Igrexa): Destrozado no 1975 por un camión, tan só se conserva a base do cruceiro orixinal, o resto fíxose novo. Anteriormente estaba ubicado a uns 15 metros e tiña unha imaxe de Cristo.

Cruceiro do Folón ou do Alto da Encarnación (Camiño do Folón): Presenta a inscrición “AÑO DE 1766”. As gradas desprendéronse por golpes de vehículos e no 2008 restaurouse e reubicouse moi preto da súa antiga ubicación no inicio do Camiño do Folón. Segundo se recolleu en Seren nº2 do veciño José Pérez Presa, anteriormente atopábase na leira propiedade da familia Tapias-Aranda de Vigo. Na cruz hai un Cristo baixo INRI e a Virxe dos Dores, e no varal Santiago Apóstolo sobre unha cunca para auga bendita.

Peto de Ánimas da Subida á Igrexa (Subida a Igrexa-Laredo): Situado no peche dunha casa que se coñeceu como a finca do Brasileiro. Ten a inscrición: “ACORDAOS DE NOSOTROS”. O retablo está formado por San Francisco entre dous anxos e debaixo 3 ánimas.

Cruz de home morto das Catro Pontes: No límite entre Chapela e Vigo, xunto ó viaduto das Catro Pontes. Ten a seguinte inscrición: “12-10-1985 FALLECIERON LOS JOVENES JOSE LUIS HORTAS VIDAL GUMERSINDO MARTINEZ BARREIRO LUCIANO BLAS DARROZA Y EUGENIO IGLESIAS FONTAN DE CESANTES”.

Cruceiro do Alto da Encarnación

Cruceiro do Torreiro

Peto da Subida á Igrexa

Negros

Cruceiro e Peto de Ánimas de Pregal (Pregal): No 1968 o novo trazado da liña do ferrocarril obrigou a trasladalo á beira da estrada Redondela-Peinador e, no 1980, foi desprazado uns 50 metros. O peto non conserva o retablo.

Cruceiro do Castro de Negros: Levantado no 2004.

Cruceiro do Castro de Negros

Cruceiro e peto do Pregal

Quintela

Cruceiro do Adro da Igrexa (Quinteiro): No 2000 foi desprazado 3 metros despois de ser derrubado varias veces por vehículos. Na restauración engadíronse as dúas gradas e retirouse unha mesa de pedra que había preto do cruceiro para facer as veces de altar.

Cruceiro do Cemiterio (Quinteiro): Cando nos anos 50 se construiu este cemiterio se trasladaron a el os restos do arredor da igrexa e probablemente tamén este cruceiro.

Cruz do Igrexario (Igrexario-Quinteiro): Atópase en ruinas no medio do monte. O lugar é coñecido como Igrexario porque nel había antigamente unha capela co seu cemiterio.

Cruz do Igrexario

Cruceiro do Adro da Igrexa

Reboreda

Cruz do Cristo da Nuca (A Quintana): Atópase enriba do muro de peche dunha finca. Recibe o nome de Pepa “a Nuca”, que a finais do s. XIX vivía enfronte da cruz.

Cruceiro e Peto Esmoleiro da Carretera (Santo Paio de Abaixo): O conxunto ten gravado o ano da súa construcción “1953”, sendo feito polo veciño desta parroquia Cándido Mouriño Lago. Posteriormente a anterior dona da propiedade anexa, Dolores Sestelo Veiga de Ponteareas, mercou a cruz coas imaxes. Amosa un Cristo baixo INRI e a Piedade na parte traseira. Os retablos son de azulexo policromado, típico en Portugal, e representan a San Antón e á Virxe María. Foi desprazado 3 metros no 2003 por mor do ensanche da estrada.

O Cristo de Abaixo (A Quintana): Realizado no 1953 por Cándido Mouriño Lago. Presenta un Cristo baixo INRI e unha Piedade.

Cruceiro do Adro da Igrexa (A Quintana): Ten inscrito “A DUOCI. DEL ABAD JULIO D 1770”, ou sexa, a devoción do abade. Mostra un Cristo baixo INRI coa cabeza xirada cara a un pequeno San Francisco, e pola parte traseira a Virxe das Dores.

Cruceiro de Santo Paio (Santo Paio de Arriba): Atopábase enriba dunha rocha ata que no 2002 co ensanche da estrada, se adosou ó novo muro de peche da propiedade contigua e se lle engadiron dúas gradas. A cruz, cun Cristo, foi obra de Cándido Mouriño Lago no 1953.

O Cristo de Arriba (A Quintana): Presenta a mesma inscrición que o Cruceiro do Adro da Igrexa: “ADUOCI DEL ABAD AÑO DE 1770”. Na cruz aparece Cristo e a Santa Custodia.

Cruceiro do Cemiterio (A Quintana): Trasladado a este cemiterio no 1946 dende outo punto da parroquia. Ata o 2005 atopábase na entrada do cemiterio xunto a unha mesa de pedra, reubicándose na nova ampliación.

Cruceiro do Camiño Fondo ou da Miñoteira (A Miñoteira-Asnelle de Arriba): Perdeu a cruz hai moitos anos, atopándose dentro dunha propiedade privada.

Cruceiro do Xogo dos Bolos ou das Rendeiras (Asnelle de Abaixo): Según Estanislao Fernández, nos anos 70 un canteiro local chamado Rairiz repuxo a cruz, da que carecía naquela época, cumprindo a promesa que fixera se curaba unha perna que rompera. E según J. A. Orge e C. Antuña, nos 60 a cruz esnaquizada fora sustituida por outra feita polo veciño Enrique Freaza. Novamente roto é reconstruído no 2018 polo Obradoiro de Emprego do Concello de Redondela.

Cruceiro e Peto de Ánimas da Carambola (A Carambola): En ruinas. Consérvase o retablo de pedra que amosa a San Francisco e un grupo de ánimas. O conxunto foi esnaquizado por un vehículo na primeira metade do s. XX. Cando se fixo o cemiterio, foi reemprazado por outro cruceiro tamén destruido nos anos anos 70.

Cruceiro de Santo Paio

Cruceiro do Adro

Cruceiro do Camiño Fondo

Cruceiro do Cemiterio

Cruz do Cristo da Nuc

O Cristo de Arriba

Cruceiro do Xogo de Bolos

O Cristo de Abaixo

O Cristo da Carretera

Redondela

Cruceiro do Carballo (Rúa Carballo): Ten inscrito “A DEVOCIÓN DE LOS SEÑORES DON MANUEL OCHOA I SU ESPOSA SE HIZO ESTE SANTO CRUZERO EN EL PRESENTE AÑO DE 1790”. A finais do s. XIX, o dono da propiedade privada na que se atopaba fixo un muro de peche, desprazando o cruceiro ata a súa ubicación actual. Na cruz hai un Cristo baixo INRI e a Virxe, co neno no colo, mentras dous anxos lle sosteñen unha coroa.

Cruceiro da Alameda: O fuste foi aproveitado dunha pérgola que había no parque infantil da Alameda e o resto foi realizado no 1975 por Soliño, empregado do Concello.

Cruceiro da Alfóndiga (Pz. da Alfóndiga): Realizado no 1982 polo veciño de Saxamonde Gerardo Senra Vilas por encargo do Concello de Redondela. Anteriormente nesta praza había un parque infantil. Na cruz aparece Cristo e a Virxe orando.

Cruceiro das Angustias ou de Santa Mariña (Av. Santa Mariña): Ata os anos 60 nel daban a volta as procesións das Angustias e de San Roque. Na cruz aparece Cristo e a Virxe das Angustias sentada co fillo morto no colo.

Peto de Ánimas do Cemiterio dos Eidos (R. Eidos): Probablemente foi construido a par que o cemiterio no 1830. O antigo retablo de madeira foi roubado, sendo sustituido po un de pedra obra de José Antonio Sueiro no 1992. En letras brancas lese: “UNA LAGRIMA POR UN MUERTO SE EVAPORA UNA FLOR SOBRE UNA TUMBA SE MARCHITA UNA ORACION POR SU ALMA LA RECOGE DIOS S. AGUSTIN”. O ratablo amosa a Cristo e debaixo del, entre as chamas, o Papa, un cura, un bispo, un frade e unha monxa.

Cruceiro da Mercé ou de Pousadouro (R. dos Eidos): Ten unha inscrición, hoxe ilexible “ESTA OBRA MD. HAZER PEDRO MARTINEZ Y SU MUGER ANTONIA”. Ata 1965 atopábase no centro da encrucillada, sendo desprazada ata a súa ubicación actual por iniciativa de Enrique Lorenzo, daquela dono do Pazo de Pousadouro. Este cruceiro foi esnaquizado varias veces por golpes de camións e coches. Na cruz ten un Cristo baixo INRI e a Virxe María orando sobre a cabeza dun anxo.

Cruceiro e Peto de Ánimas de Vilavella (Pz. Ponteareas): A finais do s. XIX era coñecido como Calvario das Monxas. Nesta época era mantido e xestionado pola Confraría de Ánimas de Vilavella, fundada en 1741. Ata os anos 80 atopábase na rúa Padre Crespo, próximo á desaparecida casa reitoral. En fotos antigas obsérvase que tiña 5 gradas das que tan só conserva unha. No peto ten pintada a seguinte inscrición: “ROMPED, ROMPED MIS CADENAS. ALCANZADME LIBERTAD. CUAN TERRIBLES SON MIS PENAS, PIEDAD, CRISTIANOS, PIEDAD”. A cruz presenta un Cristo e unha Piedade. No retábulo aparece Cristo flanqueado por San Antón e a Virxe, debaixo 6 ánimas entre as lapas.

Cruceiro de Benita Alfaya (R. Ernestina Otero): Ubicado na Finca da Granxa da Ponte de Lima, tamén chamada Banda do Maré. Propiedade de Benita Alfaya Martínez casada con Francisco Cunqueiro “Don Pancho”, quen foi alcalde de Redondela. Hoxe urbanizada, o cruceiro atópase en terreos públicos. A cruz e as imaxes foron mercadas por Benita nas inmediacións da cidade de Pontevedra e o resto da obra foi realizada polo redondelán Enrique Vilas Alonso en 1964. O cruceiro foi esnaquizado nun acto vandálico e sería reconstruído no 2018 polo Obradoiro de Emprego do Concello de Redondela.

Peto esmoleiro da Capela de Santa Mariña (Av. Santa Mariña)

Cruceiro e Peto de Ánimas de Pasais (R. San Xoán de Arcal): Debe o seu nome á antiga existencia do marco dos “Paisás” (Pasais/Pasales) que delimitaba as parroquias de Redondela, Reboreda e Vilavella. Os pasais son pasos de pedra polos que cruzar un río, neste caso o Alvedosa. En novembro de 1943 a Confraría de Ánimas de Vilavella presentou instancia interesando permiso para erixir este cruceiro, acordándose pasala a informe do concelleiro Crespo Álvarez.

Presenta unha inscrición practicamente ilexible “...SACADME DE ESTAS PENAS...”. E na base do cruceiro “LA MANDO A-CER DO-LO. SYO-(ilexible)”. A finais do s. XIX era mantido e xestionado pola Confraría de Ánimas de Vilavella, fundada en 1741. Na cruz aparece Cristo e no peto un anxo salva a unha ánima mentres outras 5 continúan entre as chamas. O retablo de madeira foi realizado por Sesé Fernández nos anos 80 substituíndo a outro realizado polo Taller Hermanos Fernández (Sesé e Benito) o 28 de marzo de 1942 e pintado en maio de 1954. (42.282308, -8.607324)

O cruceiro de Pasales

ten un faroliño

qu'o abanea o aire

cando fai ventiño:

ris-ras, ris-ras, ris-ras

Cruceiro da Virxe de Fátima (R. da Cooperativa): Foi doada pola Diputación Provincial de Pontevedra ao Fogar Méndez Núñez, ubicándose nun miradoiro ao fondo do Paseo dos Buxos na illa de San Simón. No 1963 os nenos foron trasladados á Residencia Santo Domingo Savio, no Paseo da Xunqueira, e coñecida popularmete como a Casa dos Enanitos, xunto á que se ubicou o cruceiro. No 1978 a alcaldía autorizou o traslado do cruceiro ao seu emprazamento actual.

Cruceiro da Cooperativa

Cruceiro da Alameda

Cruceiro da Alfóndiga

Cruceiro de Don Pancho

Cruceiro de Santa Mariña

Cruceiro do Carballo

Cruceiro e peto de Pasais

Cruceiro e peto de Vilavella

Cruceiro de Pousadouro

Esmoleiro de Santa Mariña

Peto de Eidos

Saxamonde

Peto de Ánimas de Os Valos (Os Valos): Sen retablo. Atópase nunha propiedade privada. Amosa a lenda: “HOY POR MY MAÑANA POR TY”.

Peto de Ánimas dos Valos

 

 

  Trasmañó

Cruz do Outeiral (Igrexa): Hoxe fronte ó edificio do Centro Cultural, tan só a cruz é antiga abandoándose o resto do conxunto na ubicación orixinal.

Cruz do Adro da Igrexa (Igrexa): Atopábase no medio do cemiterio, ata que nos anos 80 por mor da ampliación e desprazamento do cemiterio foi incrustado no muro de peche do adro da igrexa.

Cruceiro do Fondón (Igrexa): Nel daban volta as procesións ata que polo mal estado do camiño comezaron a darse na Cruz do Outeiral.

Cruceiro do Convento (Igrexa): Na base ten a seguinte inscripción: “Esta obra la mandó hacer la señora (ilexible) Ozores 1629”.

Cruceiro do Cemiterio (Igrexa): Feito de cemento sobre unha grada de pedra. Nel aparece o ano “1948”.

Cruz (Camiño do Can Branco): Cruz que asoma nun muro dee nova construcción dentro dunha propiedade privada.

Cruceiro do Cemiterio

Cruceiro do Convento

Cruceiro do Fondón

Cruz do Adro da Igrexa

Cruz do Outeiral

Cruz (Cño. Can Branco)

Ventosela

Cruceiro das Saghrelas ou da Miñoteira (Vilar do Mato): Nunha encrucillada a carón da entrada a Aldeas Infantiles. A cruz amosa a Cristo e a Virxe co neno no colo. Realizado en 1992 por Antonio Alves Barbosa, veciño desta parroquia.

Cruceiro das Aldeas Infantiles (Vilar do Mato): Dentro do recinto das Aldeas Infantiles. Representa a Cristo e a Virxe.

Cruceiro do Torreiro ou da Igrexa (Castiñeira): Atópase cerca da igrexa e o cemiterio.

Peto das Ánimas do Eido da Taberna (Castiñeira): O cambio do trazado do camiño hai uns douscentos anos deixouno emprazado no interior dunha vivenda, actualmente propiedade de Santos Couñago Míguez.

Cruceiro doo Torreiro

Cruceiro de Aldeas Infantiles

Cruceiro das Saghrelas

Vilar de Infesta

Cruceiro do Torreiro (Igrexa): Atópase preto da igrexa. Foi desprazado da súa ubicación orixinal en 1960. En 1980 foi destruido por un camión, sendo reconstruido por Gerardo Senra Vilas de Saxamonde.

Cruceiro do Cemiterio (Igrexa): O cemiterio foi inaugurado no 1966, pero probablemente este cruceiro se atopara anteriormente enriba do muro do adro da igrexa, xa que neste podemos observar un burato coas mesmas medidas que o pé do varal.

Cruceiro do Torreiro

Cruceiro do Cemiterio

O Viso

Cruceiro do Alto do Viso: Nel pódese ler “JAY 17?7”. Dise del que foi erixido cos cartos enviados polos emigrantes da parroquia no Brasil. En 1965, despois do golpe dun vehículo, foi restaurado por Salustiano Bernárdez Martínez. Foi desprazado uns metros cando se ampliou a estrada.

Cruceiro da Peneda (Monte A Peneda): Realizado entre 1915 e 1920 por Casimiro Ogando Cal e Ignacio García. Xa se construira un cruceiro no mesmo lugar no ano 1883, sustituindo a outro destruido por un raio. Na cruz ten un Cristo baixo INRI e no fornelo unha caveira sobre duas tibias cruzadas, este último é un motivo decorativo corrente nos cruceiros. Simboliza a morte. Pode aparecer tanto na base, commo neste caso, como no capitel.

Cruceiro de Baltar ou do Galleiro (A Mina-Soutoxuste): Atópase na subida ao Outeiro Grande. No 1965 a cruz foi destruida, sendo sustituida por unha similar obra de Salustiano Bernárdez Martínez. Esta desapareceu no 1998 e foi remprazada o 29 de setembro de 2007 pola actual, obra de Eladio Martínez Arosa (o Mudo, veciño de Bértola-Vilaboa).

Cruz da Casa Reitoral (Igrexa): No 2009 desprazouse uns metros ó adecentar o lugar como aparcamento para protexelo do tráfico.

Cruceiro do Loureiro (Parque Loureiro. Tuimil): Atópase no Parque Loureiro, ó carón do Camiño Portugués. Este parque foi inaugurado no 1993 pola Comisión de Festas da Nosa Señora das Dores. O cruceiro obra de Salustiano Bernárdez Martínez e Eladio Martínez Arosa, foi colocado o 31 de decembro de 1990. Na cruz hai un Cristo baixo INRI e a Virxe das Dores.

Cruceiro do Marco ou do Muro (O Marco-Saramagoso): A pesares de atoparse en terreo privado as procesións seguen acercándose a el.

Peto de San Antón (Tuimil): Atópase na parede dunha casa. O retablo de pedra é obra de Camilo Nogueira Martínez. Sustitue a outro máis antigo de madeira que se atopaba en moi mal estado. No retablo vese a San Antón entre nubes sobre 3 ánimas.

Cruceiro da Mina (Saramagoso): Realizado a principios do s. XX por Casimiro Ogando Cal e Ignacio García. A cruz actual foi realizada no 2007 por Eladio Martínez Arosa de Bértola (Vilaboa).

Cruz do Adro da Igrexa (Igrexa): Incrustado no muro do adro, carece de cruz.

Cruceiro da Peneda

Cruz da Casa Reitoral

Cruceiro da Mina

Cruceiro do Alto do Viso

Cruceiro do Loureiro

Cruceiro do Marco

Peto de San Antón

Cruz do Adro da Igrexa

Ver tamén os Cruceiros desaparecidos https://anecdotarioredondela.blogspot.com/2021/11/cruceiros-desaparecidos.html

Ver tamén os Cruceiros privados https://anecdotarioredondela.blogspot.com/2023/01/cruceiros-privados.html

 

 

Texto e fotos: J. Migueles

Autor: Juan Migueles

BIBLIOGRAFÍA

Cruces, cruceiros, esmoleiros e petos de ánimas de Redondela. Estanislao Fdez. de la Cigoña. Edit. Asociación Galega para a Cultura e a Ecoloxía.2005.

SEREN

Nº 1, 2, 4 e 5. Cruces, cruceiros e petos de ánimas no Concello de Redondela. Carlos A. Antuña e J. A. Orge.

Fondo CastoSampedro-MuseoPontevedra

Arredor de nós. Historia da Policía Local 1863-2003. Gonzalo Amoedo López e Roberto Gil Moure. 2003

Faro de Vigo

Los caminos nuevos de Redondela.Por Gonzalo Rey Lama. Grandes Fiestas de la Coca. Redondela 1968. Comisión de fiestas de la Coca.

Aportes: Daniel Boullosa