Os miliarios.

Un miliario é un marco de pedra que sinalaba as millas (milia passum de equivalencia variable entre os 480 e 642 metros) nas calzadas romanas. Casto Sampedro Folgar, un dos fundadores da Sociedade Arqueolóxica de Pontevedra, catalogou miliarios en Cesantes (2), Saxamonde, Quintela e Vilar de Infesta, trasladándoos ao museo de Pontevedra para a súa conservación, agás o miliario de Vilar, coñecido como Miliario de Antas, que permaneceu in situ pola oposición veciñal.

Miliario de Cesantes

Descuberto en 1975 nunha leira chamada O Sobreiro, próxima á fonte dos Frades. Está adicado a Marco Aurelio.

No 1999 foi cedido á Consellería de Cultura, Comunicación Social e Turismo e dende aquela está exposto na Casa da Torre, albergue de peregrinos de Redondela.

.

Miliario na Casa da Torre Fª J.Migueles, 2009

Miliario de Outeiro das Penas

Atopado a finais en 1896 no lugar de Sobreiro (Outeiro das Penas, Cesantes), durante a construcción da liña de ferrocarril Pontevedra-Redondela. Nel pódese ler “IMP (eratori) CA (esari) P (io) F(elici) / NUERARI / ANO / INVICTO / AUG (usto)”. (“Emperador César Numeriano, pío, feliz, invicto, augusto).” En 1975 atopouse nunha leira un anepígrafo que completa o miliario.

Miliario do Sobreiro. Foto publicada en "As illas de San Simón e San Antonio"

Miliario de Quintela

Atopado en 1896 facendo de soporte dunha mesa de pedra preto da igrexa parroquial. Está adicado a Decencio no ano 351 d.C.: “D(omino) N (ostro) / DECENTIO / CAESASR (i) VICTOR (i)”.

Miliario de Saxamonde

Cortado lonxitudinalmente en catro partes, foron atopadas dúas no lugar de Padrón (Saxamonde) e os outros dous en Quintela, onde eran empregados como postes de viña. Está datado no 134 d. C.: “IMP(eratori) CAES(ari) TRA(xa)NO/PONTIF(ici) MAX(imo)/TRIB(unicia) POTES(ate) (XVI) II/CO(n)S(uli) III P(atri) P(atriae) A TU(de)/M(ilia) P(assuum) XVII".

O Miliario de Antas

Este marco é o único que se pode visitar in situ en toda a provincia de Pontevedra. Formaba parte da vía XIX que unía Braga con Astorga, pasando por Lugo, sendo erixido entre os séculos I e III d. C. Sinala o límite entre Vilar e as parroquias de Mos: Louredo e Guizán. Neste miliario apenas se conservan as inscricións romanas, pero si que presenta cazoletas e cruces gravadas na Idade Media e ou na Idade Moderna.

Por outra banda, este miliario está moi ligado ás crenzas sobre fertilidade, contándose que as mulleres cando non conseguían quedar embarazadas acudían a fregarse contra a pedra. En 1931 a Sociedade Arqueolóxica de Pontevedra con Casto Sampedro e Filgueira Valverde á fronte tentaron levalo como os demais ao Museo de Pontevedra, pero a oposición veciñal impediu o seu traslado.

Miliario de Antas. Foto: J. Migueles, 2008.

Estado actual (2008).

No camiño non hai ningún sinal que indique a situación do miliario. Isto é unha mágoa porque calquera información turística non serve de nada si a xente non sabe como chegar, de feito a meirande parte dos redondeláns descoñecen a súa existencia. Dispón dun cartel explicativo colocado polo colectivo Alen Nós e, un pouco máis lonxe na estrada, outro con fotos da intervención arqueolóxica realizada no 2007. É bastante lamentable que o panel informativo estea situado fóra do camiño de Santiago, porque probablemente moitos peregrinos pasan por diante sen miralo.

Autor: Juan Migueles

BIBLIOGRAFÍA

Menhires y marcos de Portugal y Galicia. Luis Monteagudo García. Anuario Brigantino 2003, nº 26.

Internovas. Historias de Redondela (http://www.ipdca.com/internovas/). Os miliarios romanos de Redondela. J. A. Orge Quinteiro.

SEREN

Nº3. Redondela da Prehistoria á Romanización. Rafael Mª Rodríguez Martínez.

Nº5. Os miliarios romanos de Redondela. Apuntamentos para unha historia de Redondela. J. A. Orge Quinteiro.

Redondela arqueológico-etnográfica. Jose Manuel Hidalgo.

Pontevedra: Los orígenes del asentamiento humano. Antonio de la Peña Santos.

O noso patimonio: http://onosopatrimonio.blogspot.com/2011/07/romanizacion-de-galizagalicia-provincia_9.html

En Galiciana-Biblioteca Digital de Galicia. Xunta de Galicia: http://www.galiciana.bibliotecadegalicia.xunta.es=> Gaceta de Galicia (Santiago), El Correo de Gallego), La Opinión (Pontevedra), El Lucense