miércoles, 24 de febrero de 2021

O matrimonio civil.

 

Dende que Felipe II en 1564 impuxera o matrimonio católico como único legal en España, habería que agardar ao período 1870-1875 (incluíndo á I República aprobada en 1873) para poder ter unha alternativa. Impulsada polo galego Eugenio Montero Ríos, ministro de Gracia y Justicia, aprobouse o matrimonio civil o 18 de xuño de 1870, instituíndo ademais o divorcio para os seguintes supostos: adulterio da muller ou o marido, malos tratos graves do marido á muller ou aos fillos, violencia moral, tentativa do marido de inducir á prostitución á muller ou condena por sentenza firme de calquera de los cónxuxes a reclusión perpetua. Agás o período da II República 1931-1936, no que se seguiu o sistema de matrimonio civil obrigatorio, non sería ata 1969, aos finais da ditadura de Franco, cando os españois comezan a a poder casarse exclusivamente polo civil, se ben é certo que con bastantes prexuízos sociais pola meirande parte da poboación.

Entre medias dos dous primeiros períodos atopo un caso sucedido en Redondela. Corría o ano 1906, e os protagonistas da nosa historia quixeron facer algo tan avanzado para a época como casarse polo civil. Deles tan só coñecemos as iniciais, coma se foran vulgares delincuentes, o que nos da unha idea do rexeitamento que podía sufrir o saírse da norma.

O caso chegou ás máis altas esferas despois de que o xuíz de primeira instancia de Redondela se negara a casar polo civil a D. J. P. U. e dona J. B. L. Estes presentaron recurso de alzada polo que o xuíz viuse na obriga de declararse incompetente para resolvelo. D. J. P. U. baseaba o seu dereito na lexislación aprobada en 1880

"En vista del expediente instruído en esa Dirección general con motivo de una instancia de D. J. P. U., en solicitud que se resuelve por ese Centro, que en virtud de lo dispuesto por el art. 83 y siguientes, aplicables del vigente Código civil en su justa interpretación, y de lo preceptuado en la orden de esa Dirección general de 29 de Junio de 1880, se acuerde que la manifestación por los interesados del deseo de cotraer matrimonio, en la declaración de lo que trata el art. 86 del repetido código y la rectificación exigida en el 89 del mismo, eximen de todo otro requisito que no sea de los expresados taxativamente en la ley para conseguir su pretensión.

Vista la certificación que se acompañó al referido escrito, comprensiva del acto dictado por el juez de primera instancia de Redondela, declarándose incompetente para resolver la alzada interpuesta por dicho interesado contra el acuerdo del juez municipal de la citada villa, denegatorio de la petición que había hecho ante el mismo el mencionado D. J. P. U. y doña J. B. L. para celebrar matrimonio civil;

Vistos los artículos 4º y 42 del Código, la resolución de esa Dirección general de 1º de Junio de 1890 y las Reales órdenes recaídas en expedientes de dispensa e impedimentos para contraer matrimonio civil;

Considerando que para la celebración del matrimonio civil han de observarse, no sólo y exclusivamente, segú pretende el recurrente, los preceptos consignados en el capítulo 3º del título 5º, libro 1º del Código civil, que tratan de un modo concreto o especial de dicho matrimonio, sino además los contenidos en el capitulo 1º del expresado título y libro, que comprenden, como su epígrafe declara las diposiciones que convienen a las dos únicas formas reconocidas por dicho Código;

Considerando que el artículo 42 del mismo Código, que es el 1º del referido capítulo 1º, impone a los que profesan la Religión católica la obligación de contraer matrimonio canónicamente, o sea con arreglo a las disposiciones de la Iglesia y del Santo Concilio de Trento, según declara el artículo 75 del propio Cuerpo legal;

Considerando que, impuesta por el legislador a los que profesan la Religión católica y quieran contraer matrimonio, la forma y requisitos establecidos por la legislación canónica, es evidente que los funcionarios del Estado no pueden acceder a las pretensiones de los que soliciten la celebración del matrimonio en la forma meramente civil que ordena el Código, sin que los futuros contrayentes aseguren bajo su palabra que no profesan aquella Religión, y que por este motivo no vienen tampoco obligados a observaar la forma canónica, a fin de evitar la rresponsabilidad que en caso contrario pudiera exigírseles autorizando actos de tanta transcendencia, que adoleciesen del vicio de nulidad, con estricta sujeción al artículo 4º del Código civil;

Considerando que, de acuerdo con esta interpretación; se han dictado repetidas resoluciones por esa Dirección general y diferentes reales órdenes, alguna de ellas de conformidad con el dictamen del Consejo de Estado, en el sentido de considerar como requisito necesario para la celebración del matrimonio civil la manifestación hecha ante la autoridad competente por ambos contrayentes, o al menos por uno de ellos, que no profesan la Religión católica, las cuales resoluciones y reales órdenes forman una verdadera jurisprudencia, nunca interrumpida desde la promulgación del Código Civil.

Considerando que la resolución de esa Dirección general del 19 de Julio de 1880, que invoca el recurrente en apoyo de su petición, aunque se refiere al R. D. de 9 de Febrero de 1875, que restableció la eficacia jurídica o civil del matrimonio canónica, se halla inspirada en el mismo sentido que las dictadas con posterioridad a la promulgación del Código civil en cuanto a la necesidad que tenían los que solicitaban la celebración del matrimonio civil de manifestar al funcionario competente para celebrarlo que no profesaban la religión católica;

Considerando que la resolución de esa Dirección general del 19 de Julio de 1880, que invoca el recurrente en apoyo de su petición, aunque se refiere al R. D. de 9 de Febrero de 1875, que restableció la eficacia jurídica o civil del matrimonio canónico, se halla inspirada en el mismo sentido que las dictadas con posterioridad a la promulgación del Código civil en cuanto a la necesidad que tenían los que solicitaban la celebración del matrimonio civil de manifestar al funcionario competente para celebrarlo que no profesaban la religión católica;

Considerando que la pretensión deducida por D. J. P. U. se halla en abierta oposición con los preceptos del Código,, según viene entendiéndolos y aplicándolos constantemente este ministerio desde la publicación de dicho Cuerpo legal:

El rey (q. D. g.), y en su nombre la reina regente del reino, a propuestas de V. S. ha tenido a bien resolver que no ha lugar a la pretensión formulada ante ese Centro directivo por el mencionado D. J. P. U. en instancia de 5 de Octubre último._Vadillo."


Autor: Juan Migueles


BIBLIOGRAFÍA

19060831 El Correo de Galicia

19770319 El País

http://www.historiadeiberiavieja.com/


Parellas con moita diferencia de idade.

 


Alá polo século XVIII unha parella con unha diferencia de idade moi grande estableceuse no barrio de San Andrés, en Valladolid. Tratábase de Francisca Rubiales, solteira, natural de Segovia, e que se criara como expósita, ou sexa, que era orfa ou fora abandonada. El chamábase Antonio Freire, viúvo, de oficio "albañil o lo que sale", nado en Reboreda (Redondela).

Para evitar dar que falar facíanse pasar por pai e filla, o que lles foi ben durante un tempo, pero todo se descubriu cando Francisca quedou embarazada. A situación sería denunciada por Roque Martín, alcalde do citado barrio de San Andrés, e a parella levada a prisión. O 10 de decembro de 1776 iníciase un proceso criminal contra os namorados acusados de "mantener relaciones ilícitas haciéndose pasar por padre e hija... A consecuencia de las cuales Francisca estaba embarazada".

O pleito sería levado por Don Fernando de Arjona, del Consejo de Su Majestad, Alcalde del Crimen de la Real Audiencia y Chancillería de la ciudad de Valladolid, quen decidiu poñelos en liberdade se regularizaban a súa relación. Os acusados accederon e casaron en Santa María de Reboreda, rematando o proceso cun final feliz.

En 1840 chegou a Redondela despois de ser nomeado promotor fiscal, Bernardo A. Portela Pérez, cargo que desempeñou, agás entre 1842 e 43, ata 1847. Era un rico propietario de Santiago que, entre outros cargos, ostentaría o de Xuíz de Ourense. Debeu de ser xa xubilado cando alternou a súa residencia en Santiago con largas estancias en Redondela, realizando continuas viaxes entre as dúas cidades, non sempre exentas de perigos. Así en 1888: "Esta mañá regresou de Redondela a Santiago D. Bernardo Portela, quen sufriu un accidente durante o camiño. O condutor quería castigar coa fusta a un cabalo, pero bateu fortemente nun cristal da berlina. Os anacos produciron feridas nos ollos e na cara do Sr. Portela, que por sorte non revestiron gravidade. "

En 1889 queda viúvo ao falecer a súa esposa María Santaló Vilomara de rápida enfermidade. Dous anos despois renuncia a ser concelleiro de Santiago pola súa avanzada idade, o que non impide que en 1893 case: "Ha contraido matrimonio en Redondela el rico propietario de Santiago D. Bernardo Pórtela Pérez, de ochenta y tantos años de edad, ex-Juez de Orense, con la joven señorita, de veintisiete años, Dª. Dolores Rivas,qne nació en la parroquia de Sen Félix de Santiago, y se hallaba avecindada en aquella villa. Los novios pasarán la luna de miel en la ciudad de Sevilla". O novo matrimonio seguiu vivindo a cabalo entre as dúas vilas, realizando doazóns ás igrexas de Vilavella e Redondela: "Recibiuse na igrexa de Vilavella a belísima imaxe da virxe de Lourdes que doaron os esposos Portela Pérez-Rivas." "O Sr. Portela Pérez regaloulle á parroquial de Redondela unha fermosa pila bautismal." Tanto cariño por Redondela levou a Bernardo a fixar a súa residencia definitivamente na nosa vila, na que comeza a aparecer nos censos de actividades no apartado "Propietarios".

Se este foi un matrimonio de conveniencia, non podemos sabelo, pero de selo non saíu de todo ben porque Bernardo A. Portela Pérez, non falecería ata 1909, en Puerto de Santa María, á idade de 98 anos. O máis abraiante do caso é que tivo varios fillos do segundo matrimonio e ningún do primeiro.


Autor: Juan Migueles

BIBLIOGRAFÍA

Pares> Real Chancillería de Valladolid

Glub, por Rodrigo Cota.

La Voz de Galicia

Galiciana=> El Alcance, Gaceta de Galicia, El Áncora, El Correo de Lugo, La Correspondencia Gallega,

Biblioteca Nacional de España => Anuario Riera, Guía de forasteros de Madrid.

Os apelidos máis antigos e comúns do Concello de Redondela.

Algúns brasóns de Redondela. Fotos: J. Migueles
Algúns brasóns de Redondela. Fotos: J. Migueles

 

Os apelidos máis antigos.

Despois de escoitar a xente que con fachenda di que o seu apelido é dos máis antigos de Redondela, decidín dar resposta a esta pregunta: ¿Cales son os apelidos máis antigos do noso concello? Non se pode dar unha resposta cen por cen fiable, pero si recompilar os apelidos recollidos nos papeis que se conservan das diferentes épocas, moitos deles xa desaparecidos.

Buscando na miña base de datos atopo:

S. XIII: Anes, Aras, Eanes, Comealle, Fernández, Gómez, González, Iohanis, Luján, Martín, Martínez, Oduari, Peláez, Pérez, Rodríguez, Trigo, Valladares.

S. XIV: Anes, André, Díaz, Domínguez, Eanes, Escudero, Espurgueiro, Estebañez, Estévez, Fernán, Fernández, Gómez, Junqueras, Lorenzo, Martín, Martínez, Mela, Núñez, Paz, Pedernia, Pérez, Quireza, Ramos, Rodríguez, Ruanova, Salgueiro, San Pedro, Segemonde, Sobrado, Suárez, Tomé e Yañez.

S. XV: Antre, Ávila, Balan, Balboa, Barcia, Bello, Borreiros, Bouza, Bouzas, Buxeiro, Cadaval, Cal (Qal), Camoens, Carneiro, Casal, Castiñeiras, Cremenco, Crimeco, Cruu, Diz, Durán, Fernández, Ferreiro, Fonseca, Fragueiro, Francés, Giráldez, Gómez, González, Guntije, Junqueiras, Lavadores, Lira, Lourenzo, Machadiño, Martínez, Milleiro, Míguez, Morgued, Moro, Mos, Mourelle, Mouriño, Nogueira, Ponte, Prego, Preto, Proben, Ramiráns, Regadas, Rodríguez, Rolan, Roupeiro, Salgueiro, Sánchez, Santabaia, Santa María, Sarmiento, Sequeiros, Sorrede, Sotomayor, Suárez, Táboas, Tezelan, Val, Valladares e Verea.

Insisto en que estes son os apelidos da miña base de datos, o que non quere dicir que estean os apelidos de todos os habitantes de Redondela desta época. Outro punto a ter en conta é que os nosos apelidos aparezan nesta lista non significa que os nosos devanceiros foran de Redondela. Para poder aseguralo necesitariamos un estudo en profundidade da nosa árbore xenealóxica.


Os apelidos máis comúns .

Segundo o informe de 2012 do IGE (Instituto Galego de Estatística) os apelidos que máis abundan en Galicia son os mesmos que a nivel nacional: Rodríguez, Fernández, López, González e García. En Redondela, daquela con 30.006 habitantes, a situación é similar con 2.824 persoas apelidadas Rodríguez, ou sexa, que practicamente un de cada dez redondeláns leva este apelido en primeiro ou segundo lugar. Seguen como máis comúns: González (2.382), Fernández (1.997), Martínez (1.684) e Pérez (1.408).

No resto da comarca atopamos que en Soutomaior, con 7.223 habitantes, son maioría os Martínez (506), Lorenzo (446) e Vidal (418). Seguidos polos máis comúns: Rodríguez (406), Fernández (393) e González (390). En Pazos de Borbén o máis repetido é Míguez (334) e en Fornelos de Montes, Garrido (154 dos seus 2.002 habitantes).

Como apelido orixinal e da zona destácase Amoedo (nome dunha parroquia de Pazos de Borbén), dos que aparecen 801 en Redondela, 239 en Soutomaior, 155 en Pazos e 95 en Fornelos.
Outros apelidos frecuentes na comarca son Álvarez, Lago, López, Cabaleiro, García, Alonso, Otero e Couñago, todos repetidos máis dun milleiro de ocasións entre os habitantes dos catro concellos.

A marxe dos datos do informe podemos engadir que existen uns apelidos típicos por parroquias ou lugares. Poderíamos citar como exemplo en Chapela: Ballesteros e Covelo, en Cesantes: Bouzón e Táboas, en Reboreda: Couñago, en Vilar: Barciela, no Viso: Alján e Vidal, en Cabeiro: Lago...


Autor: Juan Migueles


BIBLIOGRAFÍA

20120110 Faro de Vigo

Archivo Histórico Nacional (Pares)

Fondo Casto Sampedro-Museo de Pontevedra.

SEREN

Biblioteca Nacional de España (BNE)

Galiciana => El Regional, Gaceta de Galicia

Redondela y Vigo frente a la luctuosa y el diezmo eclesíastico: la sentencia arbitral de 1494. José Martínez Crespo. Cuadernos de Estudios Gallegos. Nº 113 (2000).

http://www.archivesportaleurope.net

La hacienda arzobispal compostelana: libros de recaudación (1481-83 y 1486-91). Escrito por Mercedes Vázquez Bertomeu

La guerra hermandina. Escrito por José Couselo Bouzas.

Don Álvaro Sánchez de Ávila, Tenente de Rocha Forta, o la nobleza gallega bajo-medieval en la transición hacia la Modernidad. Xosé M. Sánchez Sánchez.Archivo-Biblioteca de la Catedral de Santiago. Cuadernos de Estudios Gallegos, LVII. N.º 123, enero-diciembre (2010), pp. 91-193. ISSN 0210-847 X.

Aportes C. Milleiro e X. Moreira Docampo.


martes, 23 de febrero de 2021

De Redondela a Baltimore

 

Foto: J.L.-Faro de Vigo

        A moitos o nome de Antonio Raimundo Ibáñez (Santa Eulalia de Oscos (Asturias), 1749 - Ribadeo, 1809) non lles dirá nada, pero se falamos do marqués de Sargadelos todos o relacionamos coa súa empresa cerámica de Sargadelos, En setembro de 2015, Adriano Marques de Magallanes cede ao Concello de Redondela a súa colección de Sargadelos. Actualmente (2021) podemos contemplala na Casa da Torre, albergue público de peregrinos.

        Pero esta non é a única relación con Redondela. O único retrato que se conserva del é atribuído a Francisco Goya entre os anos 1805 e 1808. Este óleo consérvase no Museo de Baltimore, en Meryland (EEUU). 

Retrato do Marqués de Sargadelos. Foto: fundaciongoyaenaragon

 

Pero como chegou ata aquel país?

        Unha nova nun xornal aclara un pouco máis, o museo adquiriu o cadro en Redondela.

Quen na nosa vila podía ser o vendedor?

         Lembrei que entre os numerosos alcumes do noso Concello (Ver https://alcumes.jimdofree.com/ ) figuraba o de As Marquesitas, das que se di que recibiran o sobrenome por ser descendentes do Marqués de Sargadelos. Os seus verdadeiros nomes eran Elia e Carmen Ibáñez Araújo. Estas dúas irmás chegaron á nosa vila ao casar con outros dous irmáns: Florentino, procurador que exerceu a alcaldía de Redondela, e José Enrique Pereira Míguez, médico detido en setembro de 1936, que coñecería os cárceres de Vigo, as Illas de San Simón, o Castelo de San Cristóbal en Pamplona e Figueirido. Vivían na praza Constitución na casa construída polo pai destes, Manuel Pereira Miguez (1853-1939), propietario do balneario de Pedras Salgadas, en Portugal.


Autor: Juan Migueles


BIBLIOGRAFÍA

https://fundaciongoyaenaragon.es

Dos siglos sin el Marqués de Sargadelos. Salvador Rodríguez. La Nueva España

Redondela, crónica dun tempo pasado. A Segunda República e o primeiro franquismo. Gonzalo Amoedo e Roberto Gil. Edicións do Castro 2002.

Galiciana-Biblioteca Digital de Galicia. Xunta de Galicia: http://www.galiciana.bibliotecadegalicia.xunta.es

Faro de Vigo

Aportes: Manuel Puga e Matilde Fernández.

Os premios Coca e o Cocón

 

Premio Cocón. Foto: Luis Pereda Canal

 

        A principios dos 90 o colectivo Ateneo Redondelán dinamizaba a vida cultural mediante a organización de numerosas actividades como conferencias, debates, monicreques... Entre todas elas a que máis deu que falar foi a creación dos Premios Coca e Cocón, para recoñecer o labor das persoas ou colectivos que fixeran algo positivo ou negativo. As figuras dos galardóns foron deseñados por Alberto Cunha "Tatán" e a entrega realizábase o día dos santos inocentes, durante unha cea celebrada nun restaurante da vila. 

José González. Premio Coca, 1994. Faro de Vigo

 

Os premiados coa Coca foron:

1991: As xogadoras e xogadores da SAR.

1992: O grupo ecoloxista Xea, «por enfrentarse valientemente a aquellos que sólo hablan de medio ambiente en los programas electorales».

1993: Félix Fernández, en recoñecemento pola súa traxectoria deste ebanista xubilado que aos 83 anos escribira o primeiro dos seus tres libros de poemas. Nesta edición tamén foron candidatos ao premio a Comisión de Montes de Reboreda e a Asociación de Amigos do Camiño Portugués.

1994: Xosé González responsable do Servicio de Normalización Lingüística do Concello de Redondela obtivo el premio «Coca 94» con el que el Ateneo de esta localidad quiere resaltar las labores positivas.

1995: A Asociación de veciños Abrente “por recuperar o movemento veciñal no casco urbán”. Foron nomeados a asociación feminista Xanela e o colectivo de insubmisos Kasko.


AteneoRed-CocaCocón1995-Abrente FªDe Arcos FdV

Foron galardoados co negativo Cocón, que nunca ían a recoller o premio

1991: A Concellería de Sanidade e Medio Ambiente.

1992. O concelleiro de Educación, Piñeiro Permuy, "polo intento da Concellería que preside de acabar con el conservatorio".

1993. O responsable municipal de tráfico, que "lo comparte al alimón con los conductores «energúmenos»". Tamén aspiraron ao premio: os párrocos que difunden ao vento os servizos relixiosos a través da megafonía e o tándem formado polo alcalde Xaime Rei e o conselleiro Cuiña polo problema do lixo.

1994. Seragua, empresa concesionaria do servizo de augas.

1995 Nesta edición houbo empate entre o conselleiro de Educación, Piñeiro Permuy, e o alcalde de Redondela, Xaime Rei.

Apesares das poucas edicións celebradas esta idea serviu de base para que asociacións doutros concellos, como a Sociedad del Valle de Louriña, crearan os seus propios premios, fomentando así a crítica pero tamén o recoñecemento de persoas e colectivos.


Autor: Juan Migueles


BIBLIOGRAFÍA

La Voz de Galicia

Faro de Vigo

domingo, 21 de febrero de 2021

Casas destacadas de Cedeira e as súas inmediacións

 

Casa Masiell. Foto: Pacheco
Casa Masiell. Foto: Pacheco

As boas comunicacións de Cedeira, provocou que durante o século XIX e principios do XX, se estableceran familias acomodadas de Vigo ou construíran segundas residencias para desfrutar nas tempadas estivais.

Ata os anos 60 moitas delas, ademais do citado pazo de Torrecedeira (Ver Pazos), contaron con criadas, cociñeiras, xornaleiros... A parte das casas o outro luxo eran os xardíns, nunha época en que a xente tiña hortas nas que tan só se plantaba para comer. En Cedeira contan que algunhas destas casas tiñan azaleas, pero cada unha a tiña dunha cor determinada: vermella, branca, amarela... Tamén contan do Pazo de Torrecedeira que tiña unha gran variedade de camelios que viña a enxertar un francés, de Monterraso que tiña un estanque de peces precioso e uns enormes xarróns con plantas nas escaleiras que soben á casa, ou que a de don Fernando tiña os camiños cubertos de cunchas e unha piscina (algo inusual na época).


Casa Masiell (Preto da Estación de Redondela)

Pertence a Redondela, pero está moi próximo a Cedeira. Situada a carón da desaparecida estación vella de Redondela, recibe o nome do seu primeiro propietario, Antonio Masiell, odontólogo establecido en Vigo de ascendencia francesa. Atribúese o seu deseño ao arquitecto Michel Pacewicz arredor de 1917.

Popularmente coñécese como A de Doña Concha, nome da última propietaria que se pode ler na entrada principal.


Meu Lar (Estrada de Vigo-Redondela)

Como a anterior pertence a Redondela, pero moi próxima ao límite con Cedeira. Gran propiedade cortada ao medio pola N-550. Foi herdada xunto ao Pazo de Pousadouro por Maruja Feijoo Alfaya, quen casou con Enrique Lorenzo Docampo, empresario das Factorías Vulcano, en Vigo, complementada coa Serraría Vulcano, en Reboreda. Foi presidente durante sete anos da Deputación de Pontevedra á que chegou como deputado en 1960 (https://anecdotarioredondela.blogspot.com/2022/11/lorenzo-docampo-enrique-vigo-1892vigo.html ). Foi unha das primeiras propiedades de Redondela en contar con pista de tenis.

A propiedade sería mercada nos anos setenta do pasado século por uns emigrantes en México naturais de Avión. A casa principal sería derruída. Actualmente (2022) a propiedade dividiuse en tres partes e hai dúas casas.


Casa de Lanzós (Estrada de Vigo-Redondela)

Casa que estaba fronte a Meu Lar e que foi derrubada para construír a liña do ferrocarril. Segundo veciños que a lembran era moi bonita”. O acceso á casa converteuse no Camiño Lanzós, que era o apelido do propietario.


Casa de María Arango 2020. Foto: J. Migueles
Casa de María Arango 2020. Foto: J. Migueles

Casa de María Arango (Cño. de Arango-Redondela)

Gran propiedade con tres casas, actualmente (2021) dúas delas foron rehabilitadas e están habitadas mentres que a terceira pertence en estado ruinoso. A propietaria, María Arango Rubín era sobriña do Xeneral Rubín. (Ver https://anecdotarioredondela.blogspot.com/2020/04/rubin-homent-antero-evasio-redondela-3.html ) En 1899 casou con Justo Gómez Murias, empresario de Astorga. Nunha nova de 1917 chaman a esta propiedade Villamaría.

 

Casa de don Fernando. Foto: J. Migueles
Casa de don Fernando. Foto: J. Migueles

 

A Casa de don Fernando

Casa propiedade de Fernando de Haz, emparentado coa familia Gándara. Actualmente (2021) atópase nun estado de total abandono. Moitos aínda lembran o xardín cos camiños feitos con cunchas de berberechos e ás criadas con cofia. Probablemente sería a primeira casa con piscina de Redondela.

 

O Cairo (Estrada de Vigo-Cedeira)

A casa está datada do século XVIII, sufrindo numerosas reformas. A orixe do nome da casa é o apelido dun dos seus propietarios, José Antonio Cairo de la Iglesia, comerciante da vila de Vigo, de onde foi alcalde a mediados do s. XIX.

Dos posteriores donos que tivo a casa, sabemos que en 1878 foi posta á venda por Pedro Acuña e que, a principios do s. XX pertencía a José Fernández Domínguez. Trala morte da súa viúva, acontecida en 1929, a casa sería herdada por dúas das súas fillas. Estas acometerían a reforma da casa en altura, na década dos anos 40 do pasado século.

A venta en parcelas de parte da propiedade propiciou que no rueiro apareza o Camiño do Cairo.

 

O Cairo. Foto: J. Migueles

A de Gándara (Cedeira, estrada Redondela-Vigo)

Chamada así por pertencer a José de la Gándara Sestelo, destacado empresario de finais do século XIX e principios do XX. (Ver https://anecdotarioredondela.blogspot.com/2020/05/gandara-sestelo-jose-manuel-marcelino.html )

A propiedade sería dividida en dúas: unha adquirida polo gañador dun premio da Lotería Primitiva e a outra por unha empresa de catering. Nesta última atópase a antiga casa familiar construída en 1922, que imita o estilo dos antigos pazos. Como curiosidade dicir que unha nave desta propiedade era empregada como secadoiro de tabaco.

 

A de Gándara durante a súa construción. Vida Gallega

 

Casa de Tapias (Regasenda)

A casa á que facemos referencia leva décadas abandonada. Foi construída por Francisco Tapias, quen cos seus irmáns, na segunda metade do século XIX, adquire a fábrica de salga da Regasenda. Esta familia alugaría a empresa a finais deste século, recuperando posteriormente o control, para vendela de forma definitiva nos anos 40 do pasado século a José Otero González, polo que é coñecida como conserveira de Mañas. (Ver https://anecdotarioredondela.blogspot.com/2020/12/empresas-do-mar.html).

Unha nova de 1928 da conta dun roubo nesta casa, daquela pertencente a Fernando Tapias Pérez.

A propiedade tiña bancos de azulexos en primeira liña do mar. O abandono levou consigo o saqueo da casa chegándose, segundo un veciño, a retirar pedras da casa en barco para empregalas como mortos, é dicir, para botalas ao fondo do mar e servir como punto de amarre dos barcos.

Casa de Monterraso. Foto: J. Migueles
Casa de Monterraso. Foto: J. Migueles

Monterraso (Cedeira, estrada Redondela-Vigo)

A casa de Monterraso foi obra do arquitecto Michel Pacewicz cara a 1890. Esta propiedade conta con outras dúas vivendas que se atopan en ruínas e que eran empregadas polo servizo. Destaca pola súa leira con árbores tanto autóctonas como foráneas que ofrecen unha espectacular combinación de cores en outono.

Pertenceu a Carmen de Andrés García, irmá de Dolores, esposa do Conde de Torrecedeira, quen estaba casada con Adolfo de la Peña Roffignac, avogado e alcalde de Santiago. Tralo falecemento de Adolfo a casa converteuse en residencia de verán da súa viúva e fillos, que residían en Santiago. Precisamente un destes fillos, o avogado Miguel de la Peña de Andrés, falece en 1968 cando pasaba as vacacións na finca.


A Casa das do Ceo (A Formiga-Cedeira, estrada Redondela-Vigo)

Casa desaparecida recibe o nome do alcume da última familia que viviu nela. Estaba a carón da Chicharra e tamén era modernista polo que poderían datarse na mesma época. En 1944 pasou a ser utilizada como albergue feminino para cumprir o chamado “Servicio Social de la Mujer”, asistindo mozas de toda España. (Ver https://anecdotarioredondela.blogspot.com/2020/03/colectivos-e-asociacions-da-postguerra.html )

A edificación sería derruída para construír o Instituto de Seguridade e Hixiene, hoxe I. S. S. G. A. na década dos anos 70 do pasado século.

 

A Casa das do Ceo. todocoleccion.net

 

A Chicharra (A Formiga-Cedeira, estrada Redondela-Vigo)

Casa de estilo modernista construía en 1910 nunha propiedade de 3.700 m². Alcanzou certa sona nos anos 20 do século pasado ao aparecer en diferentes revistas e por ser empregada na rodaxe da película “Carmiña, flor de Galicia” (Ver https://anecdotarioredondela.blogspot.com/2021/01/peliculas-rodadas-en-redondela.html).

Entre os seus donos estivo a pintora viguesa Elina Molíns Fernández Chao (1875-1956), viúva de Ramón Menacho Miranda, quen estableceu o comercio do carbón para as embarcacións a vapor da Ría de Vigo. Elina sería unha das pioneiras da pintura en Galicia, sendo premiada na Exposición Rexional de Lugo de 1896. Tamén chegaría a ser conselleira de Tranvías Eléctricos de Vigo.

Máis tarde sería propiedade de Gerardo Campos (Vigo 1881-1964), presidente da citada empresa Tranvías Eléctricos de Vigo e do Círculo Mercantil ao que se lle atribúe a idea de construír a ponte de Rande.

En 2019 sería mercada para convertela en casa de alugueiro.

 

A Chicharra. Vida Gallega



Maruxa ou Casa de Ponce de León. (Rande-Cedeira, estrada Redondela-Vigo)

No lintel do portalón de acceso á finca aparece a data de 1937, que probablemente sexa a da súa construción. Foi propiedade de Ponce de León, Gobernador de Pontevedra nos anos 40. Nesta mesma década, recibiu a visita da esposa do xeneral Franco, Carmen Polo, e a súa filla que viñan a desfrutar do verán por atoparse preto do albergue do Sindicato Español Universitario (SEU), que xa citei ao falar da Casa das do Ceo.

 

Casa Maruxa. Foto J.  Migueles
Casa Maruxa. Foto J.  Migueles

Couto de Canabal (Estrada de Vigo-Redondela)

Outra gran finca con acceso desde Vilavella e que se estendía ata a estrada de Cedeira. Cortada polo trazado do ferrocarril, a parte alta da propiedade sería parcelada a principios dos anos 80. O resto, despois de anos de abandono, sería mercada por un grupo de empresarios para construír un centro comercial, estación de autobuses e complexo residencial. Ata o de agora (2021) este proxecto permanece paralizado.

A casa, actualmente en ruínas (2021), era propiedade de Fara Mos Figueroa (falecida en 1954 aos 92 anos) casada con José Sánchez Cerqueira. A súa filla, María Sánchez Mos, casaría con José Torrado André, médico, polo que a casa tamén é coñecida como A de Torrado.


Villa El Castro (A Rabadeira-Cedeira)

Mandada construír en 1929 por Juan Queimaliños Castro, emigrante en Buenos Aires quen celebra o remate das obras cun banquete ao que asisten as autoridades locais e os contratistas López Fragueiro e Moreiras Riva, ademais do resto de traballadores que participaron na construción.


A Casa do Faneco (A Rabadeira-Cedeira)

O nome da casa é o alcume familiar dos propietarios.



Autor: Juan Migueles


BIBLIOGRAFÍA

SEREN

Nº2. Facendo camiño en Cedeira. Dolores Míguez Montes.

En Galiciana-Biblioteca Digital de Galicia. Xunta de Galicia:

http://www.galiciana.bibliotecadegalicia.xunta.es=> El Regional (Lugo), Hoja Oficial del Lunes (Vigo), Gaceta de Galicia (Santiago), El Correo de Galicia (Bos Aires), Diario de Galicia (Santiago), El Progreso (Pontevedra), Vida Gallega...

La Voz de Galicia

Aportes orais.