miércoles, 15 de abril de 2020

Monte Penide / Monte Mirallo. Un museo ao aire libre.

 

Mámoa do Rei

          O nome de Monte Penide foi popularizado polos traballos publicados por arqueólogos nos anos 70 e 80. En realidade trátase do Monte Mirallo, sendo o Monte Penide a parte máis alta desta montaña hoxe coñecida como Pico San Vicente. Aclarado este punto, dicir que este monte destaca pola súa riqueza arqueolóxica. Nel podemos atopar petróglifos, máis de 30 mámoas e o castro de Negros que veremos na seguinte entrada:

https://anecdotarioredondela.blogspot.com/2021/11/o-castro-de-negros.html

Tamén existen restos de asentamentos ao aire libre, isto quere dicir que poboados construídos de barro non se conservaron ata os nosos días, como sucede cos castros, pero sabemos da súa existencia polo achado de restos cerámicos. Foi declarado Conxunto Histórico-artístico en 1970 e Ben de Interese Cultural en xullo do 2008. Isto non evitou a destrución de numerosas mámoas, chegaron a catalogarse 58, as dúas últimas en 2015.

Este conxunto ten a súa continuación no concello de Vigo.

http://vigoarqueologico.blogspot.com/2008/03/sobre-los-yacimientos-arqueolgicos-en_919.html

      

O arqueólogo Xurxo Constela, de A Citania S. L., realizou o proxecto Museo Virtual Monte Penide Prehistórico http://montepenideprehistorico.com/es/index.html ao que seguiría a posta en valor deste conxunto coa colocación de paneis informativos, construción de pasarelas de acceso e a realización de visitas guiadas. Na súa páxina podemos atopar varias rutas e a situación dos puntos de interese que enumero brevemente a continuación:


Miradoiro natural

Saímos de Redondela en coche cara a Vigo. Na rotonda xiramos á esquerda. Seguimos esta estrada ata ver os muros do colexio de Cedeira, tomando á dereita no cruce do cruceiro da Raíña. Comezamos a subida ao monte Mirallo pasando a carón do Pazo de Torrecedeira (non pode ser visitado por ser de propiedade privada). Na subida tamén podemos contemplar os muíños do Pardo. A primeira pista que atopamos será a Senda da Auga. Despois de pasar unha segunda pista, chegamos a unha recta con espacio para aparcar dous ou tres coches onde podemos desfrutar dunhas espectaculares vistas da Enseada de San Simón. En 2020 colocouse un banco, algo que non era novidade porque nos anos 90 do pasado século xa existira un banco neste punto.

Un pouco antes se subimos por un carreiro de bicicletas e motos atopamos un pequeno gravado que era coñecido polos veciños pero que non se catalogou ata o 2018. O máis probable é que se trate da marca dun canteiro, polo que sería considerado petróglifo histórico.



Miradoiro
Marca de canteiro

Coto Fenteira

A seguinte pista do lado dereito (cunha gran entrada) condúcenos a un vello campo de fútbol que nunca se rematou de construír, coñecido como Campo da Rata. Nos arredores podemos atopar restos dun asentamento, unha mámoa e varios petróglifos entre os que destaca un muíño navicular. Se subimos a un alto, poderemos desfrutar dunhas espectaculares vistas á ría de Vigo coa sensación de que imos caer na Ponte da Rande. Este punto, chamado Coto da Fenteira, acadou certa sona pola colocación do chamado "Mellor banco do Mundo", imitando ao colocado en Ortigueira e que daría pé á “moda” de colocares bancos nos montes.

Túmulo Coto Fenteira: 42.278805705, -8.648388498

Petróglifo Coto Fenteira 1: 42.279909194, -8.648473217

Petróglifo Coto Fenteira 2: 42.278771168, -8.648188523

Petróglifo Coto Fenteira 3: 42.279191677, -8.649447444

Petróglifo Coto Fenteira 4: (sen catalogar)

Muíño navicular: 42.2783397447, -8.64930868149

 
O mellor banco do mundo

 
Muíño navicular.

Petroglifos do Coto da Fenteira

Poza da Lagoa

Se continuamos a subida pola estrada, chegaremos á área de descanso Poza da Lagoa. Nas inmediacións atopáronse unha mámoa e restos doutro asentamento. Deixando as mesas á nosa esquerda seguiremos a pé por un sendeiro, se collemos á dereita chegaremos a outro miradoiro á Ría de Vigo coñecido popularmente como O Cocodrilo pola forma dunha rocha, na que existe unha cruz de termo. Neste tramo tamén existe unha mámoa pero difícil de observar.

Se houbéramos seguido o sendeiro de fronte, achegámonos á poza que da nome ao lugar e un pouco máis adiante os petróglifos da Poza da Lagoa, nos que destacan os antropomorfos e a representación de armas.

 
O Cocodrilo. Foto: J. Migueles, 2018.
Alabardas e coitelos, Poza da Lagoa 

Alabardas e coitelos

Antropomorfos, Poza da Lagoa

Preto de aquí tamén se atopou un cocho. Pequena construción abovedada da que non se sabe a ciencia certa a súa utilidade, podendo ser acubillo de pastores ou do gando.

 
 
Restos dun cocho

Porteliñas, Chan do Rato e Coto da Rola.
Se seguimos pola estrada e subimos por un camiño da esquerda veremos os petróglifos das Porteliñas, no que o máis visible son os muíños naviculares. Moi preto tamén se atopan a mámoa e os petróglifos de Chan do Rato e un pouco máis lonxe os petróglifos do Coto da Rola.
 
Chan do Rato

 
Porteliñas. Cruz


Petróglifos das Porteliñas. Foto: J. Migueles, 2008

Coto da Rola

 

 

Chan da Cruz

Seguindo o sendeiro acharemos os petróglifos do Chan da Cruz que conta cunha pasarela de acceso. Nel veremos unha gran cruz, unha agrupación de cruces, numerosas composicións circulares con coviñas e dúas representacións humanas.

 

Chan da Cruz.

Chan da Cruz
 
A Cruz que da nome ao lugar



 

 

 

 

 

 

 

 

 

        Collendo no cruce de fronte chegaremos á estrada na que se atopa a Mámoa do Rei (nome tamén popularizado, antigamente chamada Pedra do Couto). Nela podemos observar unha cruz gravada. Fixándonos nos arredores atoparemos ata 30 mámoas catalogadas.

Mámoa do Rei.

Mámoa
     

Castro de Negros

Podemos completar a visita acercándonos ao Castro de Negros. Podemos ir a pé dende a Mámoa do Rei, pola pista de terra collendo a da man dereita. Tamén ten acceso dende a Senda da Auga pero a pendente é bastante pronunciada.

Para coñecer máis sobre este castro visita a seguinte entrada do blog: https://anecdotarioredondela.blogspot.com/2021/11/o-castro-de-negros.html

 

O Castro de Negros visto dende Quintela.


 
Coto do Corno
        Preto do castro e seguindo unha serie de pistas atópanse os petroglifos do Coto do Corno, nos que se representan puntos e círculos, ademais dun muíño e un cervo, que probablemente sexa o que da nome ao lugar.

Coto do Corno.
Coto do Corno

A medio camiño entre o castro e o Coto do Corno apareceu outro petróglifo en 2020 formado por ducias de puntos algúns deles unidos por pequenos círculos.

42.267808, -8.627245


Novo petróglifo


Para saber máis.
Ruta alternativa:
Blog de Xosé Couñago no que aparecen dúas rutas.
           http://montepenide.wordpress.com/

Texto e fotos: Juan Migueles
 
BIBLIOGRAFÍA
Elementos da prehistoria de Redondela. Xosé Couñago.
A lámina de sílex de Monte Penide. X. C. Abad Gallego.
A arte rupestre prehistórica do Concello de Redondela. Fernando Javier Costas Goberna.
SEREN
Nº3. Redondela da Prehistoria á Romanización. Rafael Mª Rodríguez Martínez.
Anuario del Cuerpo Facultativo de Archiveros Bibliotecarios y Arqueólogos. 1934 nº 2: Los petroglifos de Monte Penide y los estudios sobre arte rupestre gallego-portugués. Fermín Bouza Brey.
Trisquel. Archivos del patrimonio histórico gallego. Julio Fernández Pintos.
Monte Penide (Redondela) Xosé Couñago.
Petroglifos y asentamientos: El caso del Monte Penide (Redondela, Pontevedra). R. Fábregas Valcarce e outros.
Museo Virtual Monte Penide Prehistórico. A Citania S. L., Xurxo Constela. http://montepenideprehistorico.com/es/index.html
O mapa e os calcos dos petróglifos foron facilitados na ruta guiada celebrada o 12 de outubro do 2008, organizada pola Consellería de Cultura e Deporte, e a do Medio Rural, a excepción do calco da Poza da Lagoa no que aparecen formas humanas, recollida na páxina Internovas.








No hay comentarios:

Publicar un comentario