O forte de San Cristobal

    

Forte de San Cristóbal-Foto: Unidad Cívica por la República.es

        O forte de San Cristobal, localizado preto de Pamplona, ten a dubidosa honra de ser considerado o cárcere máis duro da etapa franquista. Entre os seus presos 608 eran republicanos galegos: 273, da provincia de Pontevedra; 158 de A Coruña; 96 de Ourense e 80 de Lugo. De todos eles, 96 non volverían nunca ás súas casas, ou sexa máis da terceira parte faleceu pola aplicación da lei de fugas, fusilados, por enfermidade, por fame ou polos malos tratos recibidos. Os seus restos serían aterrados en fosas comúns no monte Ezcaba e nalgúns casos nos cemiterios dos pobos próximos: Aizoaín, Artica, Ballariaín, Berrioplano, Berriosuso, Berriozar, Loza e Oteiza. Entre os 96 galegos falecidos en San Cristobal, dous eran de Redondela:

Rodríguez Magariños, Manuel, 33 anos, xornaleiro, de Redondela (Pontevedra), condenado a 20 anos (23/12/36), ingresa o 22/2/37, morre o 2/1/38 .

Silva Ferreira, Xosé, 35 anos, xornaleiro, de Redondela (Pontevedra). C.P. (30/1/37), ingresa o 22/2/37 morre o 1/3/40.

       Cando menos outro redondelán pasou por este presidio, sería Telmo Bernárdez Gómez, fillo do médico Telmo Bernárdez Santomé, quen xa estivera preso no cuartel de San Fernando, en Pontecaldelas, San Simón, Figueirido e Provincial de Pamplona.

        Este presidio tamén foi famoso porque nel se realizou unha gran fuga o 22 de maio de 1938, que sería duramente castigada. Dos 2.487 detidos que había, fuxiron 795. Deles 206 foron abatidos nos montes, 14 foron fusilados e tan só tres lograron cruzar a Francia.

Autor: Juan Migueles

BIBLIOGRAFÍA

Que aflore o soterrado. O forte de San Cristobal. Ateneo de Santiago. http://www.ateneodesantiago.com/wp-content/uploads/2015/02/periodico.pdf

https://foros.xenealoxia.org>kruzul

https://es.wikipedia.org/wiki/Fuerte_de_San_Crist%C3%B3bal_(Navarra)

Redondela, crónica dun tempo pasado. A Segunda República e o primeiro franquismo. Gonzalo Amoedo e Roberto Gil. Edicións do Castro 2002.