Relixiosas: As monxas do convento de Vilavella

 

 

Vista traseira do Convento de Vilavella. Postal

        No Boletín Eclesiástico de Tuy de 15 de maio de 1861 dise o seguinte: “La Patrona de este Monasterio es la Purificación de Nuestra Señora, habiendo sido antes Santiago Apóstol. El hábito variaba según las festividades; blanco cuando rezaban de vírgenes, azul cuando de mártires y mezclado de uno y otro color en las demás; el escapulario siempre azul. Pero hoy ha variado por disposición del Sr. García Benito. Al lado izquierdo del pecho traen un escudo con la imagan de Nuestra Señora del Niño y la de San Simeón, y el verso Nunc dimittis servum tuum y en el reverso las armas de S. Pedro Príncipe de los Apóstoles”.

(Ver https://anecdotarioredondela.blogspot.com/2019/02/o-convento-de-vilavella.html)

Superiora do Convento de Vilavella

1568. Constanza de Haro.

1603. Inés de Avalle Mariño. Superiora do Convento de Vilavella. En 1603 o Concello de Pontevedra encárgalle unhas confituras para regalar ao arcebispo Maximiliano de Austria.

1669 Antonia de los Reis. Aparece como abadesa do convento na venda duns terreos.

1691 Antonia Sarmiento de Ribadeneira

1709 Abadesa Dª Antonia del ¿Prior?

1721 Abadesa Dª Benita de Zúñiga.

1768 Abadesa María Teresa de San Pedro.

18?? Ignacia de San Marcos. Aparece na redención dun foro en 1812.

18?? Faleceu o 4 de febreiro de 1874, aos 76 anos, a Abadesa Rosa del Pilar Foyo y Rubín.

1878, 29 de xuño. Faleceu Sor Rosa de San Rafael Bugallal, presidenta do convento.

18?? Clara Llaujer Martínez. En novembro de 1892: “Falece en Vigo Francisca Martínez Martínez, viúva de Llauger, nai da abadesa do convento de Vilavella”. Profesara como novicia neste convento o 21 de maio de 1877.

18?? En decembro de 1894 faleceu a abadesa, Sor Pilar, coñecida no século por Elisa Astray Caneda, irmá do deputado de Verín, Julio, e do inspector de Sanidade da Armada, Marcelino Astray Caneda. Cuñada do Ex-ministro conservador Linares Rivas e tía de Millán Astray, secretario do Goberno na illa de Cuba.

1894. Abadesa Clara Llauger Martínez, citada como María Clara de la Asunción. Continuaba o 29 de febreiro de 1912 cando falece en Vigo o seu irmán, Antonio.

1916, decembro. Vicenta María del Pilar Rubín. Elixida Abadesa, levaba 14 anos de vida claustral.

1925. Exerce como Superiora, Mª de la Concepción Llanger y Bugarín.

1933. Abandonan o convento trala súa venda: a abadesa, Pilar Rubín (da Rioxa), contaba 47 anos.

Relixiosas do Convento de Vilavella

1574 Constanza, Elvira, Aldonza e Ana Prego de Montaos y Sotomayor. Irmás de García Prego de Montaos, fundador do convento. Entraron no Convento de Vilavella en 1574 como primeiras señoras fundadoras segundo consta no testamento do seu irmán García.

16?? Ángela de Prado Mariño y (de) Soutomaior. A súa irmá Mariana casou con Nuño Prego de Montaos y Lanzós

16?? Catalina Bermúdez de Novoa. En 1605.

1628. Ginebra de la Asunción. Monxa que aparece nun cobro deste ano.

1665 Inés de Salazar y Acuña. Novicia que aparece nunha venda.

1681. Antonia de Romay. Aparece como solteira residente no convento de Vilavella, nun documento de venda.

1700 Mariana de San Miguel, Francisca de la Purificación ¿? e Jacinta del Espíritu Santo; mordomas.

1704 Jazinta del Espiritu Santo, Josefina Benita de ¿? e María de san Miguel; mordomas.

1705. Ana de Araújo consta como monxa de Vilavella nunha carta de pago.

1709 Señoras graneiras Dª Francisca de Jacinto e Dª Francisca Pestaña.

1721 Graneiras: Francisca Pestaña e Dª María Feliciana de Jesús.

1736 Ysabel de San Luis: “Recibimos para alimentos de doña Ysabel de San Luis en 4 de diciembre del año 36, 24 ferrados ferrados de trigo para el 2º año de noviciado”.

1736 María de ¿Bentera?: “Recibimos de mano de doña Maria de ¿Bentera? de la asuncion 24 ferrados de trigo para el año de nobiciado que ¿? en 15 de agosto de 1736”.

1753 Juana Luisa de San Antoniuo e Teresa de San Miguel, ceden unhas propiedades herdadas no Porriño.

1768 Arquiveiras Isavel María de San Luis e Manuela de Santa Ana.

1779 Teresa de San Juan e ¿? de San Francisco: “... prestáronnos las Sras. depositarias Dª Teresa de San Juan y Dª ¿? de San Francisco”

17?? Ana María Figueroa Barreiro, natural de Santiago. En 1783 o seu irmán Manuel Ventura Figueroa, importante político da época, dispón que se lle entreguen 800 ducados anuais ao mesmo tempo que crea unha fundación que financie os estudos dos seus descendentes e familiares que chegou ata os nosos días (Fundación Figueroa).

1812 Josefa de San Antonio e Antonia Bernarda de San Gabriel, depositarias.

1861, 12 de abril. Falece Sor María de la Concepción San Pedro.

1862, 22 de marzo. Aos 22 anos faleceu Enriqueta Martínez de las Mercedes, Relixiosa Cantora profesa deste convento.

1872, 15 de abril. Falece Sor María Mercedes de la Asunción.

1872, 20 de xullo. Faleceu no convento aos 79 anos, a relixiosa Margarita García de Santa Ana.

1874, 9 de febreiro. Faleceu aos 88 anos, a Sra. de la Concepción, Dª María Carmen San Román, relixiosa.

1874, 20 de marzo. Foi nomeada presidenta do Convento de Vilavella, Rosa de San Rafael Bugallal.

1877, 9 de xullo. Faleceu a relixiosa Vicenta Feal de Sto. Domingo.

1878, 24 de outubro. Tomou o hábito Concepción Leiras, natural de Tui.

1878, 23 de decembro. Tomou o hábito como lega Feliciana Doural y Cardoso, de Torroso.

1879, 8 de xaneiro. Recibiu o hábito Jovita Díaz Varela, de Monforte de Lemos.

1879, 5 de febreiro. Profesou como relixiosa Carmen Fernández Sousa.

1880, 3 de xaneiro. Profesou a novicia Concepción Leiras y Pérez, natural de Tui.

1880, 12 de abril. Tomou o hábito de novicia Elisa Peregrina María Caneda y Álvarez.

1880, 18 de maio. Profesou Jovita Díaz Cedrón.

1883, 9 de xuño. Tomou o hábito María Castaño y Pérez.

1883, 4 de xullo. Profesión relixiosa de dona Clotilde González de la Concepción.

1883, 1 de outubro. Tomou o hábito Carmen Losada Campos.

1884, 21 de xaneiro. Tomou o hábito Aurora Godón, natural de San Paio de Navia.

1884, 14 de xullo. Profesou María Castaño.

1884, 23 de xullo. Profesou Gumersinda Feijoo.

1884, 7 de novembro. Profesión relixiosa de Carmen Losada Campos, natural de Silleda.

1885, 15 de abril. Tomou o Santo Hábito María Josefa González y Bernárdez, natural de San Miguel de Cabreira. 1886, 16 de xuño. Profesión relixiosa de María Josefa González y Bernárdez co nome de Sor María Josefa de San Pedro.

1887, 29 de xullo. Tomou o Santo Hábito en clase de Lega Manuela Vázquez y Domínguez.

1890, 24 de xullo. Faleceu aos 82 anos a relixiosa Josefa del Carmen Bugallal.

1894, xullo. Faleceu no convento Sor Madre de la Concepción, natural de Ribadavia.

1895 Toma o hábito co cargo de organista Isabel P. Sarodio, de Guillarei.

1897, novembro. Faleceu Sor María del Carmen, monxa profesora, natural das Vascongadas.

1899, febreiro. Faleceu Sor Manuela Santa Rita.

1899, 9 de marzo. Faleceu a Lega Rita Vázquez Domínguez.

1899, maio. Toma o hábito a novicia María Rodríguez Portal, natural de Ribadavia.

1899, decembro. Tomou o hábito de novicia no convento de Xustinianas de Redondela, a xove Concepción López, natural de Lugo; foi madriña dona Enriqueta Díaz de Salazar.

1900, maio. Ingresou como novicia Indalecia Fernández y Prado. Natural de Lugo. Foi apadriñada polo catedrático de Lugo, D. Juan Morillo e a señorita Fernanda Queimaliños de Redondela, irmá do médico do convento.

1900, agosto. Profesa a novicia Adriana Bezzares Moreno, natural de Cañas (Logroño), sendo apadriñada polo P. Comendador do convento de Poio e a Srta. Josefa Amar de la Torre, de Vigo.

1900, agosto. Falece Sor Dolores. Lega.

1904, decembro. Profesan María Pérez Míguez, de Castelló, e Vicenta Meiriño Vázquez, de Arnoia.

1911, novembro. Faleceu a irmá San Lorenzo, que no mundo foi Gumersinda Feijoo Montenegro y Gayoso, da casa de Casdemiro.

1912, febreiro. Fixo os últimos votos, Sor Amable de Sta. Teresa de Jesús, que no século se chamaba Amable Fernández Somoza, natural de Póvoa de Brullón (Lugo).

1916, setembro. Falece no convento Sor Carmen del Corazón de Jesús, de 25 anos de idade, levaba 4 de vida relixiosa.

1920, febreiro. Tomou o hábito a que fora presidenta da Congregación de las Hijas de María de Vilavella, María Otero Paz, natural de Redondela, filla de Ramón Otero Milleiro e Mª Paz Martín.

1923, abril. Faleceu no convento de Vilavella aos 70 anos e 48 de relixiosa, Rda. M. Guadalupe. No mundo chamouse María de la Asunción Lago Bugarín, natural de Cabral.

1924, abril. Faleceu unha monxa de 76 anos natural de Tui.

1926, setembro. Faleceu no convento Sor María de la Cruz, coñecida no século como Carmen González Alonso. Natural de Mosende (Porriño), tiña 64 anos e levaba 23 de vida relixiosa.

1928, novembro. Procedente do convento de Agustinas de Vilavella, ingresou no manicomio de Conxo, Sor Concepción de Santa Teresa López López, de 58 anos, natural de Lugo.

1933. Abandonan o convento trala súa venda, ademais da citada abadesa, seis monxas: Rosario, galega, 49 años; Ángeles, castelá, 50 anos; San José Troncoso, 84 anos; San Pedro, galega, 79 anos; María, 78 anos; e Dolores, 72 anos. E dous legas: de 60 e 68 anos.

Mordomo do Convento de Vilavella

Joseph Bernardo Pérez. En 1762.

Sacristán do Convento de Vilavella

Joseph Boullosa. En 1762.

19??-1933 Manuel Otero Lago. Derradeiro sacristán. (Ver https://anecdotarioredondela.blogspot.com/2022/06/manuel-otero-lago-xisma-vilavella.html )

Monxas naturais do Concello de Redondela que profesaron noutros conventos

Madre Constanza de Jesús (Redondela, s. XVIII)

Fundadora do Colexio dos Remedios as Orfas de Santiago de Compostela no século XVIII.

Engracia Míguez

Engracia Míguez, naceu en Redondela en 1836, tomando o hábito de Clarisa aos 18 anos en 1854. A revolución de 1868 obrigouna a abandonar o convento ata que en 1875 as xestións do arcebispo da diocese, Sr. Payá, permitiu á súa volta ao convento. Despois de exercer 23 anos como abadesa, falecería no convento de Santa Clara en 1916, contando daquela 80 anos.

Nicandra ¿?. Sobriña de Manuel Otero Lago, anteriormente citado. Profesou no Mosteiro das Madres Carmelitas Descalzas da Virxe do Carme e San Xosé de Sabarís (Baiona).

Nicandra. Foto cedida pola familia Fernández Otero

Autor: Juan Migueles

BIBLIOGRAFÍA

Continuación de las memorias de la Santa Iglesia de Tuy y colección de los chronicones pequeños publicados, e inéditos, de la Historia de España. Flórez, Enrique, 1702-1773

Libro de la cofradía de Ntra Sra de los Ángeles (1703-1790), Arquivo Diocesano de Santiago, serie Cofradías y otras instituciones religiosas, nº 11, fol. 5 r.

Fondo CastoSampedro-MuseoPontevedra: Cesión de parte dunha casa e dous lagares con terra labrada das Fascaiñas en Porriño (1753). Venda en "censo redimible al quitar" (1669). Carta de pago (1705). Poder outorgado para cobrar os réditos dun censo (1628). Venda da metade dunha casa de soto e sobrado en Vigo (1681). Venda por "censo redimible al quitar" (1665).

Galiciana- http://www.galiciana.bibliotecadegalicia.xunta.es => El eco de Galicia órgano de los gallegos residentes en las Repúblicas Sud-Americanas, El regional diario de Lugo, El lucense diario católico de la tarde, Gaceta de GaliciaDiario de Santiago, La correspondencia gallega, Boletín Eclesiástico del Obispado de Tuy, El Heraldo Gallego...

Na Biblioteca Nacional de España: www.bne.es => La Reforma (Madrid), La Época (Madrid), El Heraldo de Madrid, El Día, Anuario del comercio, de la industria, de la magistratura y de la administración.

Ministerio de Cultura http://pares.mcu.es/ => La Semana Católica de Salamanca, Memorial cobrador de rentas do Convento de Vilavella (1699-1779), Expediente de comprobación de bienes, rentas y cargas de la feligresía de Villavieja de Redondela (Mos, Tuy), efectuado por decreto de diciembre de 1760 para el establecimiento de la Única Contribución.

Anotacións de Martina Figueroa Senra esposa de Manuel Otero Lago (Sacristán das Monxas do Convento de Vilavella).

Censo de actividades do partido de Redondela: 1905, 1910 e 1925. Publicado en todocoleccion.net

La Voz de Galicia.

http://www.lavozdegalicia.es/hemeroteca/

Arquivo Deputación de Pontevedra: atopo.depo.gal > Contas municipais. Concello de Redondela (1835-1840)), 1792-Novo arranxo e establecemento dos Reais Plantíos e Devesas nos pobos das xurisdicións de Redondela, Vilavella, Saxamonde e Cedeira.), Libro de amillaramento da contribución rústica e pecuaria. Cedeira. Tomo I (1948), Redención de censo ás monxas de Redondela (1812)

Petróglifos da Moscalleira

 

 

Foto: J. Migueles

        Trala vaga de incendios do 2017 foron atopados en Reboreda un conxunto de petróglifos que apesares de ser notificados, permaneceron inéditos ata que se redescubriron en 2019, grazas a que era atravesado por un carreiro aberto polos ciclistas, que empregaban algunhas das rochas gravadas para os seus saltos. Desta volta catalogáronse (tan só catro rochas) e realizouse unha ruta guiada dentro da programación de rutas organizadas polo Concello de Redondela. Iso foi todo.

       

Trátase dun conxunto de gravados espectacular apesares dos danos sufridos polos traballos de cantería e polos lumes forestais. O crecemento de eucaliptos é a súa maior ameaza actual polo risco do fogo e tamén polo propio crecemento destas árbores que cos seus troncos e raíces poden romper algunha das rochas. Futuras talas tamén poden poñer en risco este rico patrimonio arqueolóxico.

En realidade os petróglifos non se atopan en A Moscalleira, nome co que foron catalogados, se non nuns terreos chamados O Eido de Marta. Estamos a falar de parcelas privadas o que complica a súa posta en valor, xa que deberían ser mercadas polo Concello ou pola comunidade de montes.

        Xunto a Xosé Couñago, entre decembro de 2024 e xaneiro de 2025, visitamos estes petróglifos que permanecen abandonados mentres a vexetación aumenta impedindo o acceso a algúns deles. A continuación veremos o resultado destas visitas, agardando anunciar en breve a total catalogación deste conxunto.

42.283493, -8.569676

P. Moscalleira 1.

Rocha de 2’67 m. de longo que sobresae da terra cun ancho de 70 cm. e que na cabeceira, totalmente visible, mide 1’65 m. Como gran parte da rocha está tapada pola sedimentación podería ter máis gravados, pero agora mesmo tan só se observa un círculo de 12 cm. con coviña central de 4 cm.

Moscalleira 1. Foto: J. Migueles

Moscalleira 1. Fotogrametría Xosé Couñago

P. Moscalleira 2.

Pedra de 1’58 x 0’50 m. chegando aos 1’15 m. de ancho coa parte separada por unha diaclasa.

Motivo 1. Combinación de 2 círculos concéntricos (o maior de 12 cm.) con coviña central a carón dunha rotura provocada polos incendios. Do círculo exterior sae un radio que remata nunha fenda da rocha.

Motivo 2. Círculo ovoide de 14 cm. do que saen pequenos radios. No interior semella ter outro círculo irregular e varias coviñas.

Motivo 3. Gran círculo alongado con outro círculo concéntrico que no interior ten numerosas coviñas.

Motivo 4. Ao outro lado da diaclasa. Círculo partido en dous por un diámetro con coviña central rodeada por un pequeno círculo. Pode existir outra liña que corte o diámetro en cruz, pero o mal estado do gravado non permite aseguralo. O que esta claro é a existencia de varias coviñas.

Motivo 5. No outro extremo da rocha. Círculo con numerosas coviñas.

Moscalleira 2. Foto: J. Migueles.

Moscalleira 2. Fotogrametría Xosé Couñago.

P. Moscalleira 3.

Rocha alongada de 1’60 x 0’50 m.

Motivo 1: Espiral que alcanza os 40 cm. rodeando unha cova central de 4 cm. No seu interior contén numerosas coviñas. O conxunto non ten unha forma totalmente redondeada porque aproveita a forma da rocha.

Motivo 2: No outro estremo da rocha obsérvanse dúas combinacións circulares. A primeira formada por dous círculos concéntricos (o maior un tanto irregular de 20 cm.) con coviñas no seu interior. E a segunda por dous círculos concéntricos (o maior de 12 cm.) con coviña central, saíndo un radio desde o círculo interior.

 

Moscalleira 3. Foto: Juan Migueles

Moscalleira 3. Fotogrametría 3.

P. Moscalleira 4.

Rocha redondeada e alongada de 3’50 x 1’30 m. Presenta numerosos motivos:

Covas as máis grande de 5 ou 6 cm.

Covas ovoides 12x9 cm. 2-3 cm. de profundidade

Combinacións circulares de varias medidas (0’25, 0’33...), podendo falar de varios tipos:

- Círculos con puntos.

- Círculos con puntos cun radio que parte desde o centro.

- Dous círculos concéntricos con coviña central.

- Dous círculos concéntricos con numerosas coviñas.

- Círculo dividido en catro por dúas liñas en forma de cruz con coviña central, que contén unha coviña máis no centro de cada un dos catro espazos resultantes.

Moscalleira 4. Foto: J. Migueles.

Moscalleira 4. Foto: J. Migueles

Moscalleira 4. Fotogrametría Xosé Couñago.

P. Moscalleira 5.

Pedra partida á metade cun tamaño total de 1’30 x 0’30.

Na parte máis longa poden verse varias coviñas duns 4 cm., das que unha está rodeada por un círculo tanxente a un arco (ou resto de un círculo) que rodea unha gran cova de forma irregular. Tamén se observa unha cruz formada por dúas liñas de mesmo tamaño.

A fenda que parte a rocha corta unha coviña rectangular de 9 x 5 cm.

Na parte pequena dous círculos concéntricos con coviña central. Varias coviñas e o que parece un círculo moi gastado cun radio.

Moscalleira 5. Foto: J. Migueles

Moscalleira 5. Fotogrametría Xosé Couñago.

 

P. Moscalleira 6.

Rocha alongada (3’40 m. Totais) cun extremo separado por unha diaclasa (apéndice 1’20 m.). O ancho é de 1’10 m.

Contén numerosos motivos con covas de ata 7cm.

Motivo 1: Dous círculos concéntricos moi próximos (34 cm.) cortados por un suco longo e profundo que remata nunha gran cova en cada estremo. No interior dos círculos obsérvanse 3 coviñas, unha delas rodeada por un pequeno círculo. Sobre este motivo pode verse unha forma irregular moi gastada.

Motivo 2: Dúas liñas profundas e anchas que se cruzan. Os estremos máis longos conteñen unha figura ovoide con coviñas. Baixo un destes estremos e pegado a el hai un quequeno círculo con coviña central. Por riba deste motivo hai numerosas coviñas e baixo del varias figuras irregulares, unha das cales semella un cadrado.

Motivo 3: Círculo duns 30 cm. cheo de coviñas.

Na parte máis pequena, separada por unha diaclasa.

Motivo 1: Círculo cheo de coviñas que ten acaroada unha figura irregular, igualmente chea de coviñas.

Motivo 2: Varias coviñas de diferentes tamaños sen orde aparente, unha delas rodeada por un círculo.

Motivo 3: Círculo moi desgastado que aproveita a forma da rocha. No interior distínguese, cando menos, unha coviña central rodeada por un pequeno círculo. 

 

Moscalleira 6. Foto: J. Migueles.

Moscalleira 6. Fotogrametria Xosé Couñago.

P. Moscalleira 7.

Esta rocha estaba no trazado dun carreiro, hoxe desaparecido, que era empregado por ciclistas que gustaban de saltar por riba dos penedos.

O gravado esta formado por dous círculos concéntricos moi próximos entre si (o maior de 32 cm.), que conteñen numerosas coviñas. No centro, moi golpeado, pode ter un pequeno círculo, do que sae un radio (28 cm.) que remata en tres puntas (5 cm.). No exterior preto do tramo final do radio semella que hai un pequeno círculo de 8 cm. moi desgastado.

Moscalleira 7. Fotogrametria Xosé Couñago.

Moscalleira 7. Foto: J. Migueles.

P. Moscalleira 8.

Rocha dividida en tres lonxitudinalmente por dúas diaclasas, cunha extensión total de 3’30 x 1’80 m. Na parte central dúas combinacións circulares.

Motivo 1: Dous círculos concéntricos moi próximos que conteñen arredor de 24 puntos.

Motivo 2: Vese un círculo de 20 cm. e pode que o resto desgastado dun círculo exterior. No centro intúese un pequeno círculo rodeado de 10 coviñas.

 

Moscalleira 8. Foto: J. Migueles.

Moscalleira 8. Fotogrametria Xosé Couñago.

 

P. Moscalleira 9.

Bolo dividido en dúas alturas cunha medidas totais de 1’90 x 1’90.

Na parte inferior dúas combinacións circulares separadas por un oco natural.

Motivo 1: Dous círculos concéntricos moi próximos e un terceiro pequeno no centro que está marcado cunha coviña. O espacio entre eles está cheo de coviñas. Do círculo pequeno sae un radio que se une a unha composición irregular que corta o círculo exterior.

Motivo 2: Ovoide cheo de coviñas cortado tanxencialmente por un arco que semella unha diaclasa natural, que remata uníndose a outro arco (diaclasa?) que parte do outro extremo da figura ovoide.

Motivo 3: Espiral.

 

Moscalleira 9. Motivo 3. Foto: J. Migueles

Moscalleira 9. Motivos 1 e 2. Foto: J. Migueles

Moscalleira 9. Motivo 1. Fotogrametria Xosé Couñago.

Moscalleira 9. Motivo 2. Fotogrametria Xosé Couñago.

Moscalleira 9. Motivo 3. Fotogrametria Xosé Couñago.

P. Moscalleira 10.

Cruz de linde nunha rocha sobre a que se construíu un muro. En lugar da típica cruz latina trátase dunha aspa de 15 cm.

 

Moscalleira 10. Foto: J. Migueles

P. Moscalleira 11.

Rocha cortada por traballos de cantería cunha altura máxima aproximada de 1’50 m. A superficie ten unha lonxitude de 2m. na parte máis horizontal á que hai que engadir 1’70 m. cunha forte inclinación. A anchura é de 2’50. Está dividida en dous por unha diclasa que amosa dous motivos separados pola mesma:

Motivo 1: Preto dun oco natural. Círculo ovoide de 27 cm. contendo cando menos 16 coviñas (a maior de 4 cm.), unha das cales está rodeada por un pequeno círculo da que sae un radio moi desgastado que traspasa o círculo maior.

Fóra deste círculo tamén se observa outra coviña (5 cm.) e parece observarse restos dun pequeno círculo que a contiña e doutros trazos moi gastados.

Motivo 2: Dous círculos. O primeiro deles contén 28 puntos e o segundo, duns 30 cm., ten unha cova central de 8 cm. rodeada de 7 coviñas. Un pouco desviado do centro deste segundo círculo parte unha liña que é unha diaclasa natural.

Moscalleira 11. Motivo 1. Fotogrametria Xosé Couñago.

Moscalleira 11. Motivo 2. Fotogrametria Xosé Couñago.

Moscalleira 11. Motivo 1. Foto J. Migueles

P. Moscalleira 12.

Rocha de 1’44 x 0’95 m. Obsérvanse 3 covas formando un arco. Sobre esta rocha construíuse un muro polo que podemos chegar á conclusión que é unha marca de linde entre propiedades.

 

Moscalleira 12. Foto: J. Migueles

Moscalleira 12. Fotogrametria Xosé Couñago.

 

Plano de situación dos petróglifos.

A uns 70-80 metros monte abaixo destes gravados (cara o leste) atopamos cando menos 3 petróglifos aos que a vexetación nos impediu acceder na visita de xaneiro de 2025, isto prívanos de ter fotogametrias:

P. Moscalleira 13.

Rocha que forma un pequeno promontorio e que ten un gran plano de inclinación polo que era empregado polos ciclistas para dar grandes saltos. Afectada polos traballos de cantería con cachotes depositados aos seus pés, algúns deles con coviñas.

Toda a rocha está gravada con coviñas de diferentes tamaños. A falta dunha fotogrametría obsérvanse varias combinacións circulares con coviña central. Na parte alta tamén ten un rebaixe rectangular semellante a un muíño navicular.

42.283993,-8.570803

Moscalleira 13. Foto J. Migueles

Moscalleira 13. Foto: J. Migueles

P. Moscalleira 14

Rocha con 15 covas que chegan aos 10 cm. e 3 cm de profundidade.

42.283904,-8.571326

Moscalleira 14. Foto J. Migueles.

P. Moscalleira 15

Rocha de gran tamaño cunha cova duns 10 cm. Semella que cando menos tamén hai un círculo duns 15 cm. con coviña central.

Moscalleira 15. Foto J. Migueles.

Para sabe máis. Mapa de Petróglifos do Concello de Redondela:

https://goo.gl/maps/jky5pSAnCoCczP4v8?g_st=aw

Autor: J. Migueles

BIBLIOGRAFÍA

Visitas guiadas. Xurxo Constela (A Citania S. L.)

Revelar o monumento invisible. Manuel Gago. http://culturagalega.gal/noticia.php?id=33081&fbclid=IwAR1s0V6ylt8w8ifDfv0xvqjUEQ-9voqIBt3eVNxTNPbVbWzEObPwy19yF6E

Inscricións en casas e muros.

 

Casa de Cabanas. Pedra 1. Foto: J. Migueles

       Neste apartado veremos inscricións antigas en casas e muros. Poderíamos engadir aquí a Cruz de Aviso á Súa Maxestade, en Cesantes, que xa conta co seu propio apartado (Ver https://anecdotarioredondela.blogspot.com/2019/02/cruz-de-aviso-sua-maxestade-cesantes.html )

        Outros apartados que completarían esta entrada serían: As marcas apotropaicas e cruces (Ver https://anecdotarioredondela.blogspot.com/2020/11/marcas-apotropaicas-e-cruces.html ) e As marcas de canteiro (Ver https://anecdotarioredondela.blogspot.com/search?q=marcas+de+canteiro ).

A Casa de Cabanas (Trasmañó)

           

           Existe unha casa na Estrada de Cabanas que para a súa construcción empregáronse pedras doutra construcción máis antiga. Na parte da fachada que da á rúa pódese observar, apesares da capa de pintura e o cemento, dúas pedras con inscricións. Unha está ubicada sobre unha das ventás e a outra a pouco máis dun metro do chan e facendo esquina no lado oposto.

        Coa dificultade que supón distinguir a escritura podemos ler o seguinte:

 

AVE MARIA

VALLERO Y _R

DEA ANO D

           

       

        Na outra pedra (os guións baixos son letras ilexibles):

 

VRISSIMA. JPH CA

NES DE LAGO: Y S: DESTA

78_

         

Pedra2. Foto: J. Migueles, 2018

 

        Semella que orixinalmente unha pedra estaría a carón da outra, polo que as dúas xuntas dirían algo como:

AVE MARIA PVRISSIMA. JPH CA

VALLERO Y _R__NES DE LAGO: Y S: DESTA

DEA ANO DE 178_

 

       

        Un posible nome a investigar sería: Joseph Cavallero y Arines de Lago.

        ¿Haberá máis pedras escritas na casa? Habería que inspeccionar as demais paredes exteriores, pero tamén as interiores para o que seguramente habería que picar as paredes, algo totalmente imposible ao tratarse dunha propiedade privada.

        ¿De onde proceden as pedras? A frase “AVE MARÍA”, fainos pensar nunha construción de tipo relixioso. O máis lóxico sería pensar no priorato de Rande, do que xa nos deixa constancia o Catastro de Ensenada de 1752. Outro documento de 1768 o localiza no Castelo de Rande, como capela e priorato sendo atendida por un monxe de San Bernardo. Na primeira pedra aparece claramente o número 7, que podería facer referencia a unha data do século XVIII o que coincidiría coa época na que existiu o priorato. Outra construción relixiosa desaparecida e un pouco máis lonxe sería a Capela da Virxe da Encarnación, no coñecido como Alto da Encarnación, en Chapela.

        Isto serían tan só hipóteses que tan só unha investigación máis profunda (realización de calcos, busca de máis inscricións, entrevistas...) podería confirmar.

        A finais do 2017 o propietario comezou a picar a cal das pedras poñendo en grave perigo estas inscricións, aínda que nun principio semella que non resultaron moi danadas.

 

A inscrición na Casa da Alfóndega (R. Isidoro Queimaliños-Redondela)

        Na fachada lateral da Rúa Isidora Queimaliños da Casa da Alfóndega casa podemos ver escritas en espello as letras “RL” xunto a un símbolo en forma de frecha. Para algúns trátase dun límite con Reboreda, xa que cando menos desde principios do s. XVII e ata 1890, esta rúa era chamada popularmente Rúa do Medio porque as casas pares dependían do cura de Reboreda e as impares a Redondela. (Ver https://anecdotarioredondela.blogspot.com/2021/11/de-cando-varias-ruas-de-redondela-eran.html ) Como explico no artigo anterior, ata os nosos días chegou o nome de Rúa do Medio de xeito popular, pero dado erroneamente á actual rúa Reveriano Soutullo, probablemente por chamarse así esta rúa no período da II República.

        Outra teoría podería ser que fora un antigo indicador do camiño de Santiago ao seu paso por Redondela.

A inscrición da Carambola (Reboreda)

        Nas súas anotacións Casto Sampedro escribiu:

Escudos:

-1 Carambola inscrición

            Non teño noticias de que esta inscrición chegara ata os nosos días, pero deixo aquí constancia agardando atopar máis información.

Inscrición na Calella de Don Basilio (Redondela)

        Catalogada en xaneiro de 2025 despois de ser descuberta por Telmo Crespo Tojeiro nun muro de contención. Na inscrición lese “A R” na liña superior e “D V” na inferior. Na ficha realizada polo arqueólogo Xurxo Constela, este especula coa posibilidade de que a liña superior completa poda ser “ARA” o que lle conferiría un hipotética orixe da época romana.

 

Pedra na Calella de Don Basilio. Foto: J. Migueles

Casa cunha inscrición baixo o lintel dunha xanela (Cño. do Souto-Saxamonde)

Non fun quen de ler o que pon, polo que queda pendente dun estudo en profundidade.

https://goo.gl/maps/ngTdnzxVo9jfA25P9

 

Inscrición no Camiño do Souto. Foto: J. Migueles

Virxe na Praza Constitución

Na fachada dunha casa da Praza Constitución hai unha virxe. Baixo ela, escrito en grande a palabra “LUZ”. Debaixo e nos laterais pódense apreciar máis letras, só lexibles desde o balcón.

Virxe na Praza Constitución. Foto: J. Migueles

Algunhas inscricións de datas antigas.

         É habitual ver datas nos linteis das portas das casas antigas. Algunhas destas pedras rematan sendo reutilizadas en muros. Deixamos aquí algúns exemplos como curiosidade:

 

Muro no Peirao da Portela

“1826”. Pedra dada volta nun muro, preto de onde estaba o posto dos carabineiros.

42.287939, -8.626384

Data de 1826. Foto: J. Migueles

Muro no Camiño do Souto (Saxamonde)

“ANO DE 1805”. Pedra reaproveitada nun muro.

Data 1805. Foto: X. Couñago

 

Muro no Camiño do Souto (Saxamonde)

“1767”. Pedra reaproveitada nun muro. Unha veciña comentou que pertencía a unha casa que se veu abaixo e puxeron a pedra no peche.

Data 1767. Foto. X. Couñago.

Autor: Juan Migueles

BIBLIOGRAFÍA

As vilas de Redondela nos tempos do Catastro de Ensenada: Xoán Miguel González Fernández. Ed. Concello de Redondela.

Deslinde parroquial de Santa María de Reboreda-Santiago de Redondela. Perito Agrónomo Industrial, Castor Míguez. 1890. Arquivo Alejandro Martínez Adán.

Arquivo Deputación de Pontevedra. MUSEO DE PONTEVEDRA. Fondo Casto Sampedro.

1752 Catastro de Ensenada de Cedeira

1768 España sagrada theatro geographico

Aportes Xosé Couñago