jueves, 18 de noviembre de 2021

De cando varias rúas de Redondela eran atendidas polo párroco de Reboreda.

 

Redondela. Debuxo de Castor Míguez, 1890.
Redondela. Debuxo de Castor Míguez, 1890.



        En 1890 varias rúas do centro urbano de Redondela denuncian ao Bispo de Tui que eran atendidas polo cura de Santa María de Reboreda e solicitaban a súa agregación á parroquia de Redondela: “...esta última parroquia dispone a la vez dentro del casco de la población de Redondela del trozo de casas y calles señaladas con tinta carmín, designadas por las calles de Alfonso XII, calle del Rivero y manzana derecha entrando de Oriente a Occidente de la calle del Bal con númº12 y propiedade de D. José Comesaña hasta el nº 23 en que termina”. Serían as actuais Alfonso XII, Reveriano Soutullo e parte do lado dereito da rúa Isidoro Queimaliños.


A Rúa do Medio.

Esta última rúa citada, ao ter nunha marxe casas de Reboreda e na outra de Redondela pasou a chamarse popularmente Rúa do Medio.

¿Por que hoxe en día se lle chame Rúa do Medio á R. Reveriano Soutullo e non á R. Isidoro Queimaliños? O motivo podería ser que a Rúa Isidoro Queimaliños foi nomeada Rúa Reveriano Soutullo durante a II República. Cando en 1960 lle deron o nome de Reveriano Soutullo á Rúa do Ribeiro, esta pasou a ser coñecida popularmente como Rúa do Medio.


Orixe do conflito.

¿En que momento estas rúas pasaron a pertencer ao cura de Reboreda?

Xa en 1890 os veciño das Rúas Ribeiro e Val non o lembraban: “... privilegio que a nada obedece y cuyo origen es desconocido. Consta no obstante, segun se dice, de un pleito habido sobre el derecho de patronato de esta parroquia”. Pola outra banda, os veciños da Alfonso XII danos algún dato máis: “en el pleito habido con su Majestad el Rey en el siglo 16 ó 17 que el Parroco de Reboreda entiende su jurisdición a una calle y parte de otra de la dicha Villa, sin especificar su nombre, ni el motivo de su privilegio”.

Alejandro Martínez comentou que lle soa ter lido que foi porque o párroco de Redondela desatendeu estas rúas durante unha peste e os veciños enoxados solicitaron ser asistidos polo cura de Reboreda. Sexa como fora atopei o nome de Rúa do Medio nun texto de 1605, o que nos indica que o troco de parroquia debeu acontecer cando menos no século XVI ou nos primeiros anos do XVII.


Redondela 1909. Postal: Hauser y Menet
Redondela e ao lonxe a igrexa de Reboreda, 1909. Postal: Hauser y Menet

Rúas Ribeiro e Val (actuais Reveriano Soutullo e Isidoro Queimaliños)

Os veciños das rúas Ribeiro e Val deixan clara a situación do servizo relixioso que están a recibir: el Parroco de Revoreda egerce su cargo pastoral sobre los referidos vecinos, y a el se les obliga siempre recurrir en esta materia, y solamente de la parroquial de esta villa se le facilita el sagrado viaticio y Extremauncion para que el mismo pueda administrarlos a los mencionados vecinos, debiendo sepultarse y enterrarse en esta de Redondela, repartiendo entre ambos parrocos los derechos, que por este concepto se perciben”.

Na defensa das súas pretensións alegan a localización no centro urbano da vila: Dichas calles se hallan enclavadas en el centro de esta de Redondela de tal manera que no puede pasarse a ellos sin pisar y atravesar calles y territorio de esta villa.”; estando moi lonxe da igrexa de Reboreda: hallandose la parroquial de Revoreda cerca de tres cuartos de hora de camino para llegar a las calles referidas; motivo por lo cual se les causa una verdadera molestia, y se ofrece infinidad de obstaculos para el servicio espiritual de estos vecinos; por eso vienen ya de muy antiguo clamando para que desaparezcan esta anomalia.”

A continuación enumeran os perxuicios que lles supón esta situación: mal tiempo, y que este dura muchas veces a dos y tres meses, en virtud del cual se ponen intransitables los caminos hasta el termino de solo a caballo poder andar. Obligar pues a que los vecinos de estas calles tengan que caminar cerca de tres cuartos de hora en estas circunstancias, que acontencen en la mayor parte del año, para llevar a la parroquial de Reboreda a unas tiernas criaturas, a fin de ser bautizadas, esto es insoportable a un padre que ve esponer a sus hijos sino a la muerte; al menos a una enfermedad segura que le espone a fallecer. Y no es menos penoso y molesto el tener que emplear hora y medio de camino, a fin de que pueda el referido parroco administrar los ultimos sacramentos a los pobres enfermos, cuando no se tiene el desconsuelo de verles fallecer sin poder reconciliar sus almas con su Hacedor.”


Rúa Alfonso XII

Os veciños da Rúa Alfonso XII alegan que as súas casas son de nova construción e que nunca deberon ser atendidos polo cura de Reboreda: de ninguna manera debe atenderse a esta calle nueva, casas construidas sobre terrenos distintos de aquellas y en su mayoria en terrenos de aprovechamiento de las marismas que datan las dos primeras del año de 1869, y las mas del 79 hasta la fecha, siendo por lo tanto un abuso del párroco de Reboreda el apropiarse de mas vecinos que los que ya poseia. Sin duda alguna dio lugar a esta intrusion al hallarse esta calle enfrente de las de su jurisdición y haber sido uno de estos antiguos vecinos el primero que edificó y allí se haya trasladado a vivir, y que por evitar enojosas cuestiones y por deferencia permitió al principio percibiese los derechos pascuales; y por otra parte como en un principio hasta hace diez años los vecinos han sido solamente dos o tres, y esta Villa desde dicha fecha fue regentada por Economos hasta el año de 1880 nadie ha hecho reclamación alguna y así se fue introduciendo este abuso con perjuicio del bien espiritual de los fieles”.

Como os veciños das outras rúas afectadas denuncian a situación que levan séculos sufrindo: que les es demasiado perjudicial tener que andar cerca de tres cuartos de hora, la mayor parte del año con mal tiempo y caminos intransitables, a fin de que las tiernas criaturas puedan ser bautizadas, esponiendolas con tal motivo a la muerte o enfermedad segura; y no es menos graboso el emplear hora y media para que pueda llegar a tiempo el Parroco a administrar los ultimos sacramentos a los pobres enfermos, careciendo la mayor parte de las veces de los ausilios en los ultimos momentos”.


Rúa Alfonso XII anos 20-30 Colección Thomas. IEFC (Instituto de Estudios Fotográficos de Cataluña).
Rúa Alfonso XII anos 20-30 Colección Thomas. IEFC (Instituto de Estudios Fotográficos de Cataluña).

 

Trámites

Por mandado do Bispo de Tui con data de 19 de xullo de 1890 ínstase ao Alcipreste de Redondela, daquela o Abade Párroco de Cedeira, para que con dous párrocos ou sacerdotes estude la agregación de Reboreda a Redondela consultando a un e outro párroco e ao patrono da de Reboreda.

O párroco de Cedeira, Francisco Bernardez, informa o 23 de agosto de que elixiu para esta labor aos párrocos de Saxamonde e Cesantes, Ricardo Sampedro e José Dávila. O cura de Saxamonde era irmán do avogado Casto Sampedro Folgar. (Ver https://anecdotarioredondela.blogspot.com/2020/04/sampedro-folgar-casto-antonio-redondela.html )

A primeira reunión será co patrono de Reboreda, que non é outro que o afamado político Juan Manuel Pereira (Ver https://anecdotarioredondela.blogspot.com/2020/04/pereira-de-castro-juan-manuel-reboreda.html ): me he apersonado al Escmo. Patrono D. Juan Manuel Pereira, el cual manifestó hallar muy justa y razonable la pretensión de los esponentes manifestando su conformidad en ello.” Nas entrevistas mantidas cos párrocos de Reboreda e Redondela, os dous amosáronse tamén dacordo


Juan Manuel Pereira. Foto: José Suárez, 1869. BNE
Juan Manuel Pereira. Foto: José Suárez, 1869. BNE

Resolución

O 5 de setembro de 1890 o Bispo de Tui resolve: la desmenbración de la de Reboreda de la parte de las calles mencionadas y su agregación a la de Redondela, fijándose como limite entre ambas la antigua línea que partiendo del crucero llamado del Carrascal sigue en una amplitud de ciento cuarenta y ocho metros y cuarenta centímetros por la propiedad de los herederos del Presbítero Prudencio Molinos y D. Manuel Valenzuela Vieites, lugar del Espiritusanto, y bajo un angulo obtuso de ciento cincuenta grados dieciocho minutos continua la división por entre casa y casa de D. Pedro Fontenla y D. Juan Esteiro, hasta los bajos molinos harineros del río principal de dicha villa, sirviendo luego de límite divisorio la configuración o alveo de la expresada corriente o río, que desemboca en la Ría de Redondela”.

O cruceiro do Carrascal, hoxe desaparecido, era o histórico límite entre Redondela, Reboreda e Cesantes. (Ver https://anecdotarioredondela.blogspot.com/2021/11/cruceiros-desaparecidos.html ). Os muíños aos que fai referencia son os que estaban no coñecido como Barrio dos Muíños. A nos chegaron os nomes dos muíños de Pájaro Pinto, Domitila e Filomena, dos que tan só se conserva parte do de Domitila. (Ver https://anecdotarioredondela.blogspot.com/2020/03/muinos.html )

O Bispo remata ordenando que se realice pública lectura do seu ditame nas igrexas de Santa María de Reboreda e de Santiago de Redondela: Espidase testimonio este auto a ambos Párrocos, para que lo lean al ofertorio de la Misa popular levantando a continuacion acta por ante Notario”.


A orde sería acatada o 15 de setembro na igrexa de Redondela. O párroco, Bernardino Couñago Besada, leu ante os asistentes á misa a certificación, polo secretario da Diocese de Tui, da disgregación de Reboreda das Rúas Alfonso XII, Riveiro e metade do Val e a súa agregación a Redondela. Levanta acta deste feito o notario eclesiástico da diocese de Tui e veciño de Redondela, Salvador Luis Barros Pereira, actuando como testemuñas José Benito Rodriguez Arango, licenciado en Dereito e Fiscal Municipal, e os médicos Isidoro Queimaliños Queimaliños e Manuel Amoedo Acuña.

Á semana seguinte, faría o propio o cura ecónomo de Santa María de Reboreda, José Moreira, asistindo nesta ocasión como testemiñas: o presbítero Manuel Fernández Presa e os labradores e veciños de Reboreda, Jose Mario Rivas Miguez e Roque Ramos Piedras.



Autor: Juan Migueles


BIBLIOGRAFÍA

Deslinde parroquial de Santa María de Reboreda-Santiago de Redondela. Perito Agrónomo Industrial, Castor Míguez. 1890. Arquivo Alejandro Martínez Adán.

Anecdotario Redondelán. Rueiro de Redondela: https://anecdotarioredondela.blogspot.com/2020/04/toponimia-rueiro-de-redondela.html




No hay comentarios:

Publicar un comentario